Study of Lexico-Semantic Characteristics of Medical Terms of the Digestive System in Azerbaijan and Arabic Languages Həzm Sisteminin Tibb Terminlərinin Azərbaycan və Ərəb Dillərində Leksik-Semantik Xüsusiyyətlərinin Tədqiqi Изучение лексико-семантических особенностей медицинских терминов, связанных с пищеварительной системой, на азербайджанском и арабском языках
Abstract
The digestive system is one of the branches of medical science. Digestion is the transformation of food placed in the mouth into a usable form after various processes. The digestive system ensures the absorption of orally ingested food into the blood and lymph (in the small intestine) after its mechanical and chemical breakdown into small pieces for absorption by the cells. Food is a substance that all living things receive from outside in order to continue their existence.
The digestive system consists of tubular organs and large glands located outside the digestive tract. Tubular organs include the oral cavity, larynx, esophagus, stomach, small and large intestines. The glands of the digestive system include the salivary glands, liver, and pancreas.
The field of study of medical terms in linguistics is medical terminology. Digestive system terms are one of the areas of medical terminology. The origin, formation and development of these terms related to the Azerbaijani and Arabic languages cover a long historical period. Both languages hold a special place among the world’s languages due to their rich vocabulary and antiquity. National terms are vocabulary units that not only enrich and develop the language, but also convey certain thoughts.
The article provides information on the digestive system, examines the lexical, semantic and morphological features of several terms related to this area in the Azerbaijani and Arabic languages.
The Azerbaijani and Arab peoples have left their mark on world culture with their ancient civilization and science. The names of body parts in the languages of both peoples go back to the first human associations. In both languages, most of the names of body parts are national terms.
The digestive system consists of tubular organs and large glands located outside the digestive tract. Tubular organs include the oral cavity, larynx, esophagus, stomach, small and large intestines. The glands of the digestive system include the salivary glands, liver, and pancreas.
The field of study of medical terms in linguistics is medical terminology. Digestive system terms are one of the areas of medical terminology. The origin, formation and development of these terms related to the Azerbaijani and Arabic languages cover a long historical period. Both languages hold a special place among the world’s languages due to their rich vocabulary and antiquity. National terms are vocabulary units that not only enrich and develop the language, but also convey certain thoughts.
The article provides information on the digestive system, examines the lexical, semantic and morphological features of several terms related to this area in the Azerbaijani and Arabic languages.
The Azerbaijani and Arab peoples have left their mark on world culture with their ancient civilization and science. The names of body parts in the languages of both peoples go back to the first human associations. In both languages, most of the names of body parts are national terms.
Tibb elminin bir bölməsini həzm sistemi təşkil edir. Həzm ağza alınan qidanın müxtəlif proseslərdən sonra yararlı formaya salınmasıdır. Həzm sistemi ağız yolu ilə alınan qidaların hüceyrələr tərəfindən mənimsənilməsi üçün mexaniki və kimyəvi yolla kiçik hissələrə parçalanaraq, qana və limfaya (nazik bağırsaqlarda) sovurulmasını təmin edir. Qida bütün canlı varlıqların həyatını davam etdirmələri üçün xaricdən aldıqları maddələrdir.
Həzm sistemi borulu orqanlardan və həzm borusundan kənarda yerləşən böyükhəcmli vəzilərdən ibarətdir. Borulu orqanlara ağız boşluğu, udlaq, qida borusu, mədə, nazik və yoğun bağırsaqlar aiddir. Həzm sisteminin vəzilərinə isə ağız suyu vəziləri, qaraciyər və mədəaltı vəzi aiddir.
Linqvistikada tibbi terminləri öyrənən sahə tibbi terminologiyadır. Həzm sistemi terminləri tibbi terminologiyanın sahələrindən birini təşkil edir. Azərbaycan və ərəb dillərinə məxsus bu terminlərin yaranması, formalaşması və inkişafı uzunmüddətli tarixi dövrü ehtiva edir. Hər iki dil dünya dilləri içərisində zəngin lüğət tərkibinə və qədimliyinə görə özünəməxsus yerə malikdir. Milli terminlər dili zənginləşdirib inkişaf etdirməklə bərabər, həm də müəyyən fikirlərin çatdırılmasında əsaslı söz vahidləridir.
Məqalədə həzm sistemi haqqında məlumat verilmiş, bu sahəyə daxil bir neçə terminin Azərbaycan və ərəb dillərində leksik, məna və morfoloji xüsusiyyətləri araşdırılmışdır.
Azərbaycan və ərəb xalqları qədim sivilizasiyaları və elmləri ilə dünya mədəniyyətində iz qoymuşlar. Hər iki xalqın dilində bədən üzvlərinə verilən adlar ilk insan birlikləri yaranandan başlanmışdır. Həriki dildə bədən üzvlərinin adının çoxluğunu milli terminlər təşkil etməkdədir.
Həzm sistemi borulu orqanlardan və həzm borusundan kənarda yerləşən böyükhəcmli vəzilərdən ibarətdir. Borulu orqanlara ağız boşluğu, udlaq, qida borusu, mədə, nazik və yoğun bağırsaqlar aiddir. Həzm sisteminin vəzilərinə isə ağız suyu vəziləri, qaraciyər və mədəaltı vəzi aiddir.
Linqvistikada tibbi terminləri öyrənən sahə tibbi terminologiyadır. Həzm sistemi terminləri tibbi terminologiyanın sahələrindən birini təşkil edir. Azərbaycan və ərəb dillərinə məxsus bu terminlərin yaranması, formalaşması və inkişafı uzunmüddətli tarixi dövrü ehtiva edir. Hər iki dil dünya dilləri içərisində zəngin lüğət tərkibinə və qədimliyinə görə özünəməxsus yerə malikdir. Milli terminlər dili zənginləşdirib inkişaf etdirməklə bərabər, həm də müəyyən fikirlərin çatdırılmasında əsaslı söz vahidləridir.
Məqalədə həzm sistemi haqqında məlumat verilmiş, bu sahəyə daxil bir neçə terminin Azərbaycan və ərəb dillərində leksik, məna və morfoloji xüsusiyyətləri araşdırılmışdır.
Azərbaycan və ərəb xalqları qədim sivilizasiyaları və elmləri ilə dünya mədəniyyətində iz qoymuşlar. Hər iki xalqın dilində bədən üzvlərinə verilən adlar ilk insan birlikləri yaranandan başlanmışdır. Həriki dildə bədən üzvlərinin adının çoxluğunu milli terminlər təşkil etməkdədir.
Один из разделов медицинской науки посвящен пищеварительной системе. Пищеварение представляет собой процесс преобразования полученной пищи в пригодную форму после различных процессов. Пищеварительная система обеспечивает попадание пищи, поступающей через ротовую полость, в кровь и лимфу (в тонком кишечнике), механически и химически расщепляя ее на более мелкие части для усвоения клетками. Пища это вещества, получаемые всеми живыми существами извне для поддержания жизни.
Пищеварительная система состоит из трубчатых органов и крупных желез, расположенных вне пищеварительного тракта. К трубчатым органам относятся ротовая полость, глотка, пищевод, желудок, тонкая и толстая кишки. К железам пищеварительной системы относятся слюнные железы, печень и поджелудочная железа.
Областью изучения медицинских терминов в лингвистике является медицинская терминология. Термины, связанные с пищеварительной системой, составляют одно из направлений медицинской терминологии. Возникновение, формирование и развитие этих терминов, относящихся к азербайджанскому и арабскому языкам, охватывает длительный исторический период. Оба языка занимают уникальное место среди языков мира благодаря богатому словарному составу и своей древности. Национальные термины не только обогащают и развивают язык, но и являются основополагающими единицами речи в передаче тех или иных идей.
В статье представлена информация о пищеварительной системе, рассмотрены лексические, смысловые и морфологические особенности нескольких терминов на азербайджанском и арабском языках.
Азербайджанский и арабский народы своей древней цивилизацией и наукой оставили след в мировой культуре. На языке обоих народов наименования, данные частям тела, возникли с появлением первых человеческих объединений. Большинство наименований частей тела на обоих языках являются национальными терминами.
Пищеварительная система состоит из трубчатых органов и крупных желез, расположенных вне пищеварительного тракта. К трубчатым органам относятся ротовая полость, глотка, пищевод, желудок, тонкая и толстая кишки. К железам пищеварительной системы относятся слюнные железы, печень и поджелудочная железа.
Областью изучения медицинских терминов в лингвистике является медицинская терминология. Термины, связанные с пищеварительной системой, составляют одно из направлений медицинской терминологии. Возникновение, формирование и развитие этих терминов, относящихся к азербайджанскому и арабскому языкам, охватывает длительный исторический период. Оба языка занимают уникальное место среди языков мира благодаря богатому словарному составу и своей древности. Национальные термины не только обогащают и развивают язык, но и являются основополагающими единицами речи в передаче тех или иных идей.
В статье представлена информация о пищеварительной системе, рассмотрены лексические, смысловые и морфологические особенности нескольких терминов на азербайджанском и арабском языках.
Азербайджанский и арабский народы своей древней цивилизацией и наукой оставили след в мировой культуре. На языке обоих народов наименования, данные частям тела, возникли с появлением первых человеческих объединений. Большинство наименований частей тела на обоих языках являются национальными терминами.
Keywords:
term, medical terminology, digestive system, teeth, stomach, liver, Azerbaijani language, Arabic language
termin, tibbi terminologiya, həzm sistemi, diş, mədə, qaraciyər, Azərbaycan dili, ərəb dili
термин, медицинская терминология, пи- щеварительная система, зуб, желудок, печень, азербайджанский язык, арабский язык
References
- Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. (2006). Dörd cilddə, I cild. Bakı: “Şərq-Qərb”, (744 s.).
- Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. (2006). Dörd cilddə, III cild. Bakı: “Şərq-Qərb”, (672 s.).
- Cubran Məsud. (1992). Raid – mucəmun luğaviyyun asriyyun. Beyrut: “Dərul-ilm lilmeleyyin”, (912 s.).
- Ərən Həsən. (1999). Türk dilinin etimoloji lüğəti. Ankara: “Bizim büro basım evi”, (512 s.).
- Əyyuboğlu İsmət Zəki. (1988). Türk dilinin etimoloji lüğəti. İstanbul: “Sosyal yayınlar”, (406 s.).
- Əhməd Muxdar Ömər. (2008). Mucəmul-lugatil-arabiyyətil- Məasirati.T.1, Qahirə: “Aləmul-kutub”, (3368 s.).
- Əl-Mucəm-ul –Vasit. (2004). Qahirə: “Məktəbətul-şuruqil- duvaliyyəti”, (1093 s.).
- Əl-Muncid fil-luğati va ədəb va ulum. (1908). T.17, Beyrut: “Mətbəatul-Kəsulikiyyətu”, (1016 s.).
- İbn Mənzur. Lisanul-Arab. Beyrut: “Dər sadir”, (4980 s.).
- Məcidəddin Məhəmməd bin Yəqub Əl-Firuzabadi. (2008).
- Əl-Qamusul Muhit. Qahirə: “Dərul hədis”, (1800 s.).