Proceedings

Poets-Mukhadrams in the Work of Khatib Tabrizi “Sharhu-Ikhtiyaratil-Mufaddal” Xətib Təbrizinin “Şərhu-Ixtiyaratil-Mufaddal” Əsərində Muxadram Şairlər Поэты-мухадрамы в произведении Хатиба Тебриза «Шарху-Ихтияратил-Муфаддал»

Assoc. Prof. Zakiyya Abilova AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun baş elmi işçisi Author

Abstract

The creativity of Khatib Tabrizi, who was the greatest personality of the Azerbaijani people of the 11th century, is an inexhaustible treasure. This article deals with the addressed work “Sharhu-Ikhtiyaratil-Mufaddal”, an autograph copy of which is kept in the Manuscript Fund of the National Library of Tunisia. The work is a commentary on the anthology “al-Ikhtiyariyyat” (or “alMufaddaliyyat”) by al-Mufaddal al-Dabbi, an Arab linguist belonging to the Kufa school who lived and created in the 8th century. Along with the fact that this manuscript is a monument of the 11th century, it is also known as the beginning of Azerbaijani textual studies. Unfortunately, until now Azerbaijan has not taken care of such a valuable work. In the course of studying the manuscript of 127 qasidas of 67 poets included in the anthology were studied from a religious point of view, and 14 of them were identified as muhadram. The article explains the meaning of the word “muhadram”, and also provides a brief summary of the life and work of such poets in the anthology.
Azərbaycan xalqının XI əsrdə yetişdirdiyi ən böyük şəxsiyyət Xətib Təbrizi yaradıcılığı bitib-tükənməyən bir xəzinədir. Bu yazıda böyük alimin avtoqraf nüsxəsi Tunisin Milli Kitabxanasının Əlyazmalar Fondunda mühafizə olunan “Şərhu-İxtiyaratil-Müfəddəl” ünvanlı əsərindən bəhs edilir. Əsər VIII əsrdə yaşayıb-yaratmış Kufə məktəbinə mənsub ərəb dilçisi əl-Mufaddal əd-Dabbinin “əl-İxtiyariyyat” (və ya “əl-Müfəddəliyyat”) adlı antologiyasına yazmış olduğu şərhdir. Bu əlyazma XI əsr abidəsi olması ilə yanaşı, həm də Azərbaycan mətnşünaslığının başlanğıcı kimi tanınmaqdadır. Təəssüf ki, bu qədər dəyərli əsərə indiyədək Azərbaycan tərəfindən heç bir qayğı göstərilməmişdir. Əlyazma üzərində tədqiqat zamanı antologiyaya daxil edilmiş 67 şairin 127 qəsidəsi etiqadi baxımdan araşdırılmış, onlardan 14nün muxadram olduğu müəyyənləşdirilmişdir. Məqalədə “muxadram” sözünün mənaları açıqlanır, həmçinin antologiyada bu qəbildən olan şairlərin həyat və yaradıcılıqları barədə qısa məlumat verilir.
Творчество Хатиба Тебризи, который был величайшей личностью азербайджанского народа XI века, является неиссякаемым сокровищем. В данной статье рассматривается адресованное произведение «Шарху-Ихтияратил-Муфаддал», автографическая копия которой хранится в Фонде Рукописей Национальной Библиотеки Туниса. Произведение представляет собой комментарий к антологии «аль-Ихтиярийят» (или «аль-Муфаддалийят») аль-Муфаддала ад-Дабби, арабского лингвиста, принадлежащего к куфской школе, который жил и создавал в 8 веке. Наряду с тем, что эта рукопись является памятником XI века, она также известна как начало азербайджанского текстоведения. К сожалению, до сих пор Азербайджан не позаботился о столь ценной работе. В ходе изучения рукописи 127 касыды 67 поэтов, включенных в антологию, были изучены с религиозной точки зрения, и 14 из них были идентифицированы как мухадрамы. В статье разъясняется значения слова «мухадрам», а также дается краткое сведение о жизни и творчестве таких поэтов в антологии.

Keywords:

Khatib Tabrizi, muhadram, autograph, manuscript, poet
Xətib Təbrizi, muxadram, avtoqraf, əlyazma, şair
Хатиб Тебризи, мухадрам, автограф, рукопись, поэт

References

  • Гамидли Г.Ш. (2013.). Некоторые сведения о Хатибе Теб- ризи и его лингивистических трудах. Восточные обшества: тра- диции и современность. Тезисы докладов II Съезда молодых вос- токоведов стран СНГ. Баку, 11-14 ноября 2013 года. Баку. (69с.).
  • Efendioğlu Mehmet. Muhadramun. (2005). İslam Ansiklopedi- si.Türkiye Diyanet VakfiCilt 30. İstanbul. (s. 395.) (587 s.).
  • Qasımova Aida. (2019.). Ərəb ədəbiyyatı V-XIII əsrlər. Bakı: “Elm”. (674 s.) (s. 220).
  • https://ar.wikipedia. org/wikiسويد_بن_ابى كاهل.
  • www الشعراء المخضرمون ابناء العرب فى الجاهلية
  • sahaba.com/Sahaby/27777/مفصل/مخبل- السعدى –.
  • يحيى بن على الخطيب التبريزى خط المؤلف، تاريخ الكتاب ٤٨٦. شرح اختيارات المفظل بن محمد الضبهى.
  • شرح إختيارات المفضل )تحقيق فخر الدين قباوه. دمشق. مجمع اللغة العربية. الجزء الأول – الجزء الثالث.
  • https://K-tb.com/book/Arabi06820.
  • ديوان_ربيعة_بن_مقروم_الضبى 10. https: //ar.wikipedia. orq/wiki/سويد_بن_ابى_كاهل.
  • ar.wikipedia.orq/wiki/ يحيى-بن-عبد-الله-بن-بكير.
  • ابو عبد الله محمد بن عمران المرزبانى للمرزبانى معجم الشعراء.
  • https://al-hakawati.net/Content/uploads/civilization/5098_143.Pdf.