Anti-Islamic policy of Tsarist Russia directed at the assimilation of Azerbaijani Turks Çar Rusiyasının Azərbaycan türklərinin assimilyasiyasına yönələn anti-İslam siyasəti Антиисламская политика царской России, направленная на ассимиляцию азербайджанских турок
Abstract
Baghir Babayev Senior teacher of Nakhchıvan State University
Throughout history, Tsarist Russia used a variety of methods to keep Muslim population of the South Caucasus under its control pursuing assimilating policy against Turks including Azerbaijanis. Among these strategies, the most widespread one was to create religious discrimination among the peoples belonging to different sects and pursue its colonial policy keeping these disintegrated communities under its control. For this purpose, Tsarist Russia attempted to create sectarian conflicts among the local people and consequently, benefited the situation for its own purposes. Another strategy was making some changes in the number of local population in favor of the regime by resettling Russian population to the regions of Azerbaijan and create a base to pursue its goals in the region. The establishment of this base aimed to use it in upcoming revolts in Azerbaijan. The third factor was the realization of a hideous intention of using the Armenian factor built on the account of Armenians in the South Caucasus moved from different countries to the region intentionally. With this intention, the Armenian state established with the support of Tsarist Russia carried out genocides against Azerbaijanis in various years, thus trying to break the will of national liberty of Azerbaijani people. Among all the listed factors, the most important thing was to implement this policy in the region by degrading religious, language, cultural, moral and spiritual values of local peoples. The anti-Islamic, Christianization and Russification policy, which was gradually formed against the Azerbaijani people in the South Caucasus during the 19th century was a violent aggressive policy attacking national-moral world of Muslims. The expansion of Tsarist Russia could not carry out the invasion of the national-spiritual world of the local people. This policy, which has been attempted to destroy national identity, religious and national unity, failed in the end. Despite the application of all these non-rational, unhealthy methods and all non-humanitarian policies of Tsarist Russia, Azerbaijanis preserved their national-moral values, and even developed them. These are clear examples displaying the nation’s commitment to the national and spiritual values.
These are the issues of the people’s confidence in their roots, languages, religions and spiritual values for which they never retreated from in the struggle and preserve these centuries old spiritual values today.
Throughout history, Tsarist Russia used a variety of methods to keep Muslim population of the South Caucasus under its control pursuing assimilating policy against Turks including Azerbaijanis. Among these strategies, the most widespread one was to create religious discrimination among the peoples belonging to different sects and pursue its colonial policy keeping these disintegrated communities under its control. For this purpose, Tsarist Russia attempted to create sectarian conflicts among the local people and consequently, benefited the situation for its own purposes. Another strategy was making some changes in the number of local population in favor of the regime by resettling Russian population to the regions of Azerbaijan and create a base to pursue its goals in the region. The establishment of this base aimed to use it in upcoming revolts in Azerbaijan. The third factor was the realization of a hideous intention of using the Armenian factor built on the account of Armenians in the South Caucasus moved from different countries to the region intentionally. With this intention, the Armenian state established with the support of Tsarist Russia carried out genocides against Azerbaijanis in various years, thus trying to break the will of national liberty of Azerbaijani people. Among all the listed factors, the most important thing was to implement this policy in the region by degrading religious, language, cultural, moral and spiritual values of local peoples. The anti-Islamic, Christianization and Russification policy, which was gradually formed against the Azerbaijani people in the South Caucasus during the 19th century was a violent aggressive policy attacking national-moral world of Muslims. The expansion of Tsarist Russia could not carry out the invasion of the national-spiritual world of the local people. This policy, which has been attempted to destroy national identity, religious and national unity, failed in the end. Despite the application of all these non-rational, unhealthy methods and all non-humanitarian policies of Tsarist Russia, Azerbaijanis preserved their national-moral values, and even developed them. These are clear examples displaying the nation’s commitment to the national and spiritual values.
These are the issues of the people’s confidence in their roots, languages, religions and spiritual values for which they never retreated from in the struggle and preserve these centuries old spiritual values today.
Bağır Babayev, Naxçıvan Dövlət Universitetinin baş müəllimi
Tarix boyu müsəlman türklərə, o cümlədən azərbaycanlılara qarşı assimilyasiya siyasəti həyata keçirən Çar Rusiyası Cənubi Qafqazda müsəlman əhalini öz işğalı altında saxlamaq üçün müxtəlif üsullardan istifadə etmişdir. Bu üsullar arasında ən geniş yayılmışı Qafqazda yaşayan xalqlar arasında dini məzhəb ayrı-seçkiliyi salmaq və bunun nəticəsində də parçalanmış məzhəbləri öz tərəfinə çəkərək, işğalçılıq siyasətini həyata keçirmək idi. Bu məqsədlə, yerli əhali arasında müxtəlif məzhəb ixtilafları salmağa səy göstərilmiş, nəticədə, bu amildən Çar Rusiyası öz siyasi məqsədləri üçün istifadə etməyə çalışmışdır. Digər bir amil isə regiona, o cümlədən, Azərbaycana rus millətindən olan əhalini köçürməklə burada xalq sayında rejimin xeyrinə müəyyən dəyişiklik yaratmaq, bir növ, öz məqsədini həyata keçirmək üçün baza yaratmaq olmuşdur. Bu bazadan isə Azərbaycanda gələcəkdə baş verən qiyamlarda istifadə olunması əsas məqsədlərdən idi. Üçüncü amil isə Cənubi Qafqazda yaşayan, aborigen olmayan, bura müxtəlif ölkələrdən köçürülmüş ermənilərin hesabına dövləti qurulmuş erməni amilindən istifadə edərək, öz çirkin niyyətini həyata keçirmək olmuşdur. Bu niyyətlə rus çarizminin köləsinə çevrilmiş və birbaşa Rusiyanın dəstəyi ilə qurulmuş erməni dövləti azərbaycanlılara qarşı müxtəlif illərdə soyqırımı siyasəti həyata keçirmiş, bununla da millətimizin milli-azadlıq əzmini qırmağa çalışmışdır. Bütün sadalanan amillərin içərisində ən əhəmiyyətlisi isə yerli xalqların dinini, dilini, mədəniyyətini, əxlaqi və mənəvi dəyərlərini deqradasiyaya uğratmaqla bu ərazidə öz çirkin siyasətini həyata keçirmək olmuşdur.
XIX əsr boyunca Çar İmperiyasının Cənubi Qafqazda Azərbaycan xalqına, həmçnin imperiya ərazisində yaşayan bütün müsəlmanlara qarşı tədricən formalaşan anti-İslam, xristianlaşdırma və ruslaşdırma siyasəti birbaşa müsəlmanların milli-mənəvi əxlaqi dünyasına olan zorakı təcavüzkar siyasət idi. Çar Rusiyasının belə məqsədəuyğun ekspansiyası heç bir halda slametiqadlı xalqların milli-mənəvi işğalını asanlıqla həyata keçirə bilmədi. Milli kimliyin, dini və milli birliyin yox edilməsinə çalışan, düşünülmüş şəkildə və böyük hiyləgərliklə həyata keçirilən bu siyasət sonda məğlubiyyətə uğradı. Bütün bu qeyri-rasional, sağlam olmayan metodların tətbiqinə baxmayaraq, azərbaycanlılar Çar
Rusiyasının bütün qeyri-insani siyasətinə baxmayaraq, öz milli-mənəvi dəyərlərini qoruyub saxlamış, hətta onları daha da inkişaf etdirmişdir. Bütün bunlar xalqımızın milli-mənəvi dəyərlərinə nə qədər bağlılığının bariz nümunəsidir.
Bütün sadalananlar Azərbaycan xalqının öz soy-kökünə, dilinə, dini və mənəvi dəyərlərinə olan inam və etimaddan irəli gələn məsələlərdir ki, xalqımız heç bir zaman bu məsələlərdə geri çəkilməmiş, əsrlərdən gələn bu mənəvi dəyərlərini bu gün də yaşadır və bundan sonra da yaşadacaqdır.
Tarix boyu müsəlman türklərə, o cümlədən azərbaycanlılara qarşı assimilyasiya siyasəti həyata keçirən Çar Rusiyası Cənubi Qafqazda müsəlman əhalini öz işğalı altında saxlamaq üçün müxtəlif üsullardan istifadə etmişdir. Bu üsullar arasında ən geniş yayılmışı Qafqazda yaşayan xalqlar arasında dini məzhəb ayrı-seçkiliyi salmaq və bunun nəticəsində də parçalanmış məzhəbləri öz tərəfinə çəkərək, işğalçılıq siyasətini həyata keçirmək idi. Bu məqsədlə, yerli əhali arasında müxtəlif məzhəb ixtilafları salmağa səy göstərilmiş, nəticədə, bu amildən Çar Rusiyası öz siyasi məqsədləri üçün istifadə etməyə çalışmışdır. Digər bir amil isə regiona, o cümlədən, Azərbaycana rus millətindən olan əhalini köçürməklə burada xalq sayında rejimin xeyrinə müəyyən dəyişiklik yaratmaq, bir növ, öz məqsədini həyata keçirmək üçün baza yaratmaq olmuşdur. Bu bazadan isə Azərbaycanda gələcəkdə baş verən qiyamlarda istifadə olunması əsas məqsədlərdən idi. Üçüncü amil isə Cənubi Qafqazda yaşayan, aborigen olmayan, bura müxtəlif ölkələrdən köçürülmüş ermənilərin hesabına dövləti qurulmuş erməni amilindən istifadə edərək, öz çirkin niyyətini həyata keçirmək olmuşdur. Bu niyyətlə rus çarizminin köləsinə çevrilmiş və birbaşa Rusiyanın dəstəyi ilə qurulmuş erməni dövləti azərbaycanlılara qarşı müxtəlif illərdə soyqırımı siyasəti həyata keçirmiş, bununla da millətimizin milli-azadlıq əzmini qırmağa çalışmışdır. Bütün sadalanan amillərin içərisində ən əhəmiyyətlisi isə yerli xalqların dinini, dilini, mədəniyyətini, əxlaqi və mənəvi dəyərlərini deqradasiyaya uğratmaqla bu ərazidə öz çirkin siyasətini həyata keçirmək olmuşdur.
XIX əsr boyunca Çar İmperiyasının Cənubi Qafqazda Azərbaycan xalqına, həmçnin imperiya ərazisində yaşayan bütün müsəlmanlara qarşı tədricən formalaşan anti-İslam, xristianlaşdırma və ruslaşdırma siyasəti birbaşa müsəlmanların milli-mənəvi əxlaqi dünyasına olan zorakı təcavüzkar siyasət idi. Çar Rusiyasının belə məqsədəuyğun ekspansiyası heç bir halda slametiqadlı xalqların milli-mənəvi işğalını asanlıqla həyata keçirə bilmədi. Milli kimliyin, dini və milli birliyin yox edilməsinə çalışan, düşünülmüş şəkildə və böyük hiyləgərliklə həyata keçirilən bu siyasət sonda məğlubiyyətə uğradı. Bütün bu qeyri-rasional, sağlam olmayan metodların tətbiqinə baxmayaraq, azərbaycanlılar Çar
Rusiyasının bütün qeyri-insani siyasətinə baxmayaraq, öz milli-mənəvi dəyərlərini qoruyub saxlamış, hətta onları daha da inkişaf etdirmişdir. Bütün bunlar xalqımızın milli-mənəvi dəyərlərinə nə qədər bağlılığının bariz nümunəsidir.
Bütün sadalananlar Azərbaycan xalqının öz soy-kökünə, dilinə, dini və mənəvi dəyərlərinə olan inam və etimaddan irəli gələn məsələlərdir ki, xalqımız heç bir zaman bu məsələlərdə geri çəkilməmiş, əsrlərdən gələn bu mənəvi dəyərlərini bu gün də yaşadır və bundan sonra da yaşadacaqdır.
Багир Бабаев старший преподаватель Нахчыванского Государственного Университета
Царская Россия, на протяжении всей истории проводившая политику ассимиляции против мусульманских турок и азербайджанцев, использовала различные методы, чтобы держать мусульманское население на Южном Кавказе оккупированным. Наиболее распространенным среди этих методов было осуществление захватнической политики путем создания религиозной дискриминации среди народов, проживающих на Кавказе, потянув на свою сторону распавшиеся вследствие этого религиозные течения. С этой целью были предприняты попытки спровоцировать различные межрелигиозные споры среди местного населения и, в результате этого царская Россия пыталась использовать этот фактор в своих политических целях. Другим фактором стало внесение некоторых изменений в количестве населения в этом регионе в пользу режима, переселив русское население в регион и в том числе, в Азербайджан, своего рода создание базы для реализации своих целей. Одной из основных целей этой базы было использование ее в предстоящих восстаниях в Азербайджане. Третьим фактором была реализация их грязных намерений с использованием армянского фактора, государство которых было построено за счет армян,
живших на Южном Кавказе, которые не были аборигенами и переселились сюда из разных стран. С этим намерением армянское государство, ставшее рабом российского царизма и созданное непосредственно при поддержке России, в разные годы проводило политику геноцида против азербайджанцев, пытаясь таким образом сломить национально-освободительную волю нашей нации. Среди всех перечисленных факторов самым важным было осуществление своей грязной политики в этой области путем деградации религии, языка, культуры, моральных и духовных ценностей коренных народов. Политика христианизации и русификации, антиисламская политика царской империи, которая постепенно формировалась против азербайджанского народа на Южном Кавказе в XIX веке, а также против всех мусульман, проживающих на территории империи, была насильственной агрессивной политикой в отношении морально-нравственного мира мусульман. Такая целесообразная экспансия царской России ни в коем случае не смогла осуществить национально-духовную оккупацию народов, исповедующих Ислам. Эта политика, которая пыталась уничтожить национальную идентичность, религиозное и национальное единство, осуществляемая намеренно и с большой хитростью, в конце концов, потерпела поражение. Несмотря на применение всех этих нерациональных, нездоровых методов и на всю негуманную политику царской России, азербайджанцы сохранили свои национально-нравственные ценности и даже развили их. Все это является ярким примером того, насколько наш народ привержен национальным и духовным ценностям.
Все перечисленное связано с верой и доверием азербайджанского народа к своим корням, языку, религии и духовным ценностям, так как наш народ никогда не отступал в этих вопросах и сегодня живет и будет жить этими многовековыми моральными ценностями.
Царская Россия, на протяжении всей истории проводившая политику ассимиляции против мусульманских турок и азербайджанцев, использовала различные методы, чтобы держать мусульманское население на Южном Кавказе оккупированным. Наиболее распространенным среди этих методов было осуществление захватнической политики путем создания религиозной дискриминации среди народов, проживающих на Кавказе, потянув на свою сторону распавшиеся вследствие этого религиозные течения. С этой целью были предприняты попытки спровоцировать различные межрелигиозные споры среди местного населения и, в результате этого царская Россия пыталась использовать этот фактор в своих политических целях. Другим фактором стало внесение некоторых изменений в количестве населения в этом регионе в пользу режима, переселив русское население в регион и в том числе, в Азербайджан, своего рода создание базы для реализации своих целей. Одной из основных целей этой базы было использование ее в предстоящих восстаниях в Азербайджане. Третьим фактором была реализация их грязных намерений с использованием армянского фактора, государство которых было построено за счет армян,
живших на Южном Кавказе, которые не были аборигенами и переселились сюда из разных стран. С этим намерением армянское государство, ставшее рабом российского царизма и созданное непосредственно при поддержке России, в разные годы проводило политику геноцида против азербайджанцев, пытаясь таким образом сломить национально-освободительную волю нашей нации. Среди всех перечисленных факторов самым важным было осуществление своей грязной политики в этой области путем деградации религии, языка, культуры, моральных и духовных ценностей коренных народов. Политика христианизации и русификации, антиисламская политика царской империи, которая постепенно формировалась против азербайджанского народа на Южном Кавказе в XIX веке, а также против всех мусульман, проживающих на территории империи, была насильственной агрессивной политикой в отношении морально-нравственного мира мусульман. Такая целесообразная экспансия царской России ни в коем случае не смогла осуществить национально-духовную оккупацию народов, исповедующих Ислам. Эта политика, которая пыталась уничтожить национальную идентичность, религиозное и национальное единство, осуществляемая намеренно и с большой хитростью, в конце концов, потерпела поражение. Несмотря на применение всех этих нерациональных, нездоровых методов и на всю негуманную политику царской России, азербайджанцы сохранили свои национально-нравственные ценности и даже развили их. Все это является ярким примером того, насколько наш народ привержен национальным и духовным ценностям.
Все перечисленное связано с верой и доверием азербайджанского народа к своим корням, языку, религии и духовным ценностям, так как наш народ никогда не отступал в этих вопросах и сегодня живет и будет жить этими многовековыми моральными ценностями.