Qurandakı Əxlaq Dəyərlərinin İslamın Birgəyaşayış Ənənəsindəkı Rolu Qurandakı Əxlaq Dəyərlərinin İslamın Birgəyaşayış Ənənəsindəkı Rolu
Abstract
İnsanlıq tarixboyu birgəyaşayışın müxtəlif formalarını yaratmış, müxtəlif dövrlərdə iqlim şəraitindən ətraf mühitə, adətənənələrdən dinə, düşüncə tərzindən həyat tərzinə kimi bir çox amillər birgəyaşayış anlayışının formalaşmasında mühüm rol oynamışlar. İnsan sosial varlıq olduğu üçün daim digərləri ilə birlikdə yaşamağa məcburdur. Bu məcburiyyət onlar arasındakı münasibətlərin və əlaqələrin tənzimlənməsini tələb edir. Müasir dövr isə birgəyaşayış məsələsini daha da aktuallaşdırmış, əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq bu məsələnin siyasi yönü xeyli ağırlıq qazanmışdır.
İslam mədəniyyəti hakim olduğu coğrafiyalarda yerli adətənənələr, dəyərlər, fikirlər və s. ilə qarışaraq nəhəng birgəyaşayış ənənəsi meydana gətirmişdir. Bu mədəniyyətin əhatə etdiyi ərazilərdə qurulmuş bütün dövlətlər bu ənənədən maksimum yararlanmışlar. İndiki dövr əvvəlki dövrlərdən fərqli olsa da, yəni siyasi, mədəni, iqtisadi, sosial sahələrdəki ciddi fərqliliklərə baxmayaraq, İslamın birgəyaşayış ənənəsi bu mədəniyyətin sferasına daxil olan bir çox ölkədə öz gücünü qoruyub saxlamışdır.
İslamın birgəyaşayış ənənəsini meydana gətirən bir çox əsaslar vardır. Bunlarıın başında isə heç şübhəsiz, Qurani-Kərim və Həzrət Peyğəmbərin hədisləri gəlir. Məhz bu iki əsas adət-
ənənələri, dəyərləri, fikirləri və sairi “İslam qazanı”nda “əridərək”, böyük mədəniyyətin birgəyaşayış ənənəsini meydana gətirmişdir.
Qurana nəzər saldıqda görürük ki, ondakı bir çox qavramlar, qissələr, zərbi-məsəllər, hüquq qaydaları və s. cəmiyyətdə fərdlərarası münasibətlərin tənzimlənməsi ilə əlaqəlidir. İslamın birgəyaşayış məsələsində isə Qurandakı əxlaq qaydaları və əxlaq dəyərlərinin xüsusi yeri vardır.
Qurandakı əxlaq qaydaları və əxlaq dəyərləri, dolaysı ilə Quran əxlaqı, sadəcə, kütlə və ya seçilmişlərin əxlaqı olmayıb, əksinə, maddi, zehni və psixoloji baxımdan hər kəsin qayğı və gözləntilərini nəzərə alan, sahib olduğundan daha ideal olana istiqamətləndirən dinamik əxlaqdır.
Bu məqalədə əvvəlcə qısa şəkildə əxlaq və əxlaq dəyərlərinin cəmiyyətdəki rolundan bəhs edəcək, daha sonra birgəyaşayışın təmin olunmasında mühüm rolu olan Qurandakı ədalət, yaxşılıq, təqva, doğruluq, səmimiyyət və s. kimi bəzi əxlaq dəyərlərini incələyəcəyik. Bu dəyərləri incələyərkən onların qarşılaşdıqları digər dəyər və fikirlərlə necə qarışdığını ortaya qoymağa çalışacağıq.
İslam mədəniyyəti hakim olduğu coğrafiyalarda yerli adətənənələr, dəyərlər, fikirlər və s. ilə qarışaraq nəhəng birgəyaşayış ənənəsi meydana gətirmişdir. Bu mədəniyyətin əhatə etdiyi ərazilərdə qurulmuş bütün dövlətlər bu ənənədən maksimum yararlanmışlar. İndiki dövr əvvəlki dövrlərdən fərqli olsa da, yəni siyasi, mədəni, iqtisadi, sosial sahələrdəki ciddi fərqliliklərə baxmayaraq, İslamın birgəyaşayış ənənəsi bu mədəniyyətin sferasına daxil olan bir çox ölkədə öz gücünü qoruyub saxlamışdır.
İslamın birgəyaşayış ənənəsini meydana gətirən bir çox əsaslar vardır. Bunlarıın başında isə heç şübhəsiz, Qurani-Kərim və Həzrət Peyğəmbərin hədisləri gəlir. Məhz bu iki əsas adət-
ənənələri, dəyərləri, fikirləri və sairi “İslam qazanı”nda “əridərək”, böyük mədəniyyətin birgəyaşayış ənənəsini meydana gətirmişdir.
Qurana nəzər saldıqda görürük ki, ondakı bir çox qavramlar, qissələr, zərbi-məsəllər, hüquq qaydaları və s. cəmiyyətdə fərdlərarası münasibətlərin tənzimlənməsi ilə əlaqəlidir. İslamın birgəyaşayış məsələsində isə Qurandakı əxlaq qaydaları və əxlaq dəyərlərinin xüsusi yeri vardır.
Qurandakı əxlaq qaydaları və əxlaq dəyərləri, dolaysı ilə Quran əxlaqı, sadəcə, kütlə və ya seçilmişlərin əxlaqı olmayıb, əksinə, maddi, zehni və psixoloji baxımdan hər kəsin qayğı və gözləntilərini nəzərə alan, sahib olduğundan daha ideal olana istiqamətləndirən dinamik əxlaqdır.
Bu məqalədə əvvəlcə qısa şəkildə əxlaq və əxlaq dəyərlərinin cəmiyyətdəki rolundan bəhs edəcək, daha sonra birgəyaşayışın təmin olunmasında mühüm rolu olan Qurandakı ədalət, yaxşılıq, təqva, doğruluq, səmimiyyət və s. kimi bəzi əxlaq dəyərlərini incələyəcəyik. Bu dəyərləri incələyərkən onların qarşılaşdıqları digər dəyər və fikirlərlə necə qarışdığını ortaya qoymağa çalışacağıq.
İnsanlıq tarixboyu birgəyaşayışın müxtəlif formalarını yaratmış, müxtəlif dövrlərdə iqlim şəraitindən ətraf mühitə, adətənənələrdən dinə, düşüncə tərzindən həyat tərzinə kimi bir çox amillər birgəyaşayış anlayışının formalaşmasında mühüm rol oynamışlar. İnsan sosial varlıq olduğu üçün daim digərləri ilə birlikdə yaşamağa məcburdur. Bu məcburiyyət onlar arasındakı münasibətlərin və əlaqələrin tənzimlənməsini tələb edir. Müasir dövr isə birgəyaşayış məsələsini daha da aktuallaşdırmış, əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq bu məsələnin siyasi yönü xeyli ağırlıq qazanmışdır.
İslam mədəniyyəti hakim olduğu coğrafiyalarda yerli adətənənələr, dəyərlər, fikirlər və s. ilə qarışaraq nəhəng birgəyaşayış ənənəsi meydana gətirmişdir. Bu mədəniyyətin əhatə etdiyi ərazilərdə qurulmuş bütün dövlətlər bu ənənədən maksimum yararlanmışlar. İndiki dövr əvvəlki dövrlərdən fərqli olsa da, yəni siyasi, mədəni, iqtisadi, sosial sahələrdəki ciddi fərqliliklərə baxmayaraq, İslamın birgəyaşayış ənənəsi bu mədəniyyətin sferasına daxil olan bir çox ölkədə öz gücünü qoruyub saxlamışdır.
İslamın birgəyaşayış ənənəsini meydana gətirən bir çox əsaslar vardır. Bunlarıın başında isə heç şübhəsiz, Qurani-Kərim və Həzrət Peyğəmbərin hədisləri gəlir. Məhz bu iki əsas adət-
ənənələri, dəyərləri, fikirləri və sairi “İslam qazanı”nda “əridərək”, böyük mədəniyyətin birgəyaşayış ənənəsini meydana gətirmişdir.
Qurana nəzər saldıqda görürük ki, ondakı bir çox qavramlar, qissələr, zərbi-məsəllər, hüquq qaydaları və s. cəmiyyətdə fərdlərarası münasibətlərin tənzimlənməsi ilə əlaqəlidir. İslamın birgəyaşayış məsələsində isə Qurandakı əxlaq qaydaları və əxlaq dəyərlərinin xüsusi yeri vardır.
Qurandakı əxlaq qaydaları və əxlaq dəyərləri, dolaysı ilə Quran əxlaqı, sadəcə, kütlə və ya seçilmişlərin əxlaqı olmayıb, əksinə, maddi, zehni və psixoloji baxımdan hər kəsin qayğı və gözləntilərini nəzərə alan, sahib olduğundan daha ideal olana istiqamətləndirən dinamik əxlaqdır.
Bu məqalədə əvvəlcə qısa şəkildə əxlaq və əxlaq dəyərlərinin cəmiyyətdəki rolundan bəhs edəcək, daha sonra birgəyaşayışın təmin olunmasında mühüm rolu olan Qurandakı ədalət, yaxşılıq, təqva, doğruluq, səmimiyyət və s. kimi bəzi əxlaq dəyərlərini incələyəcəyik. Bu dəyərləri incələyərkən onların qarşılaşdıqları digər dəyər və fikirlərlə necə qarışdığını ortaya qoymağa çalışacağıq.
İslam mədəniyyəti hakim olduğu coğrafiyalarda yerli adətənənələr, dəyərlər, fikirlər və s. ilə qarışaraq nəhəng birgəyaşayış ənənəsi meydana gətirmişdir. Bu mədəniyyətin əhatə etdiyi ərazilərdə qurulmuş bütün dövlətlər bu ənənədən maksimum yararlanmışlar. İndiki dövr əvvəlki dövrlərdən fərqli olsa da, yəni siyasi, mədəni, iqtisadi, sosial sahələrdəki ciddi fərqliliklərə baxmayaraq, İslamın birgəyaşayış ənənəsi bu mədəniyyətin sferasına daxil olan bir çox ölkədə öz gücünü qoruyub saxlamışdır.
İslamın birgəyaşayış ənənəsini meydana gətirən bir çox əsaslar vardır. Bunlarıın başında isə heç şübhəsiz, Qurani-Kərim və Həzrət Peyğəmbərin hədisləri gəlir. Məhz bu iki əsas adət-
ənənələri, dəyərləri, fikirləri və sairi “İslam qazanı”nda “əridərək”, böyük mədəniyyətin birgəyaşayış ənənəsini meydana gətirmişdir.
Qurana nəzər saldıqda görürük ki, ondakı bir çox qavramlar, qissələr, zərbi-məsəllər, hüquq qaydaları və s. cəmiyyətdə fərdlərarası münasibətlərin tənzimlənməsi ilə əlaqəlidir. İslamın birgəyaşayış məsələsində isə Qurandakı əxlaq qaydaları və əxlaq dəyərlərinin xüsusi yeri vardır.
Qurandakı əxlaq qaydaları və əxlaq dəyərləri, dolaysı ilə Quran əxlaqı, sadəcə, kütlə və ya seçilmişlərin əxlaqı olmayıb, əksinə, maddi, zehni və psixoloji baxımdan hər kəsin qayğı və gözləntilərini nəzərə alan, sahib olduğundan daha ideal olana istiqamətləndirən dinamik əxlaqdır.
Bu məqalədə əvvəlcə qısa şəkildə əxlaq və əxlaq dəyərlərinin cəmiyyətdəki rolundan bəhs edəcək, daha sonra birgəyaşayışın təmin olunmasında mühüm rolu olan Qurandakı ədalət, yaxşılıq, təqva, doğruluq, səmimiyyət və s. kimi bəzi əxlaq dəyərlərini incələyəcəyik. Bu dəyərləri incələyərkən onların qarşılaşdıqları digər dəyər və fikirlərlə necə qarışdığını ortaya qoymağa çalışacağıq.