Demokratlık Mı, Otoriterlik Mi? Ahmet Ağaoğlu Şevket Süreyya Aydemir Polemiği
1869 yılında Şuşa’da (Azerbaycan) dünyaya gelen ünlü düşünür ve siyaset adamı Ağaoğlu Ahmet Bey, yazılarında ve siyasal yaşamında Batı uygarlığını bütünüyle benimsemiş, Türkçülüğü ve liberal düşünceyi savunmuştur. İstanbul’a 1909 yılında ailesiyle gelen yazar işgal döneminde İngilizler tarafından tutuklanmış ve Malta’ya sürgüne gönderilmiştir. 1921 yılında serbest bırakılmasının ardından Anadolu’ya geçerek TBMM’de mebusluk yapmıştır.
Şevket Süreyya Aydemir ise 1897 yılında Edirne’de dünyaya gelmiş, çocukluk ve gençlik yıllarını Osmanlı Devleti’nin çöküş döneminde geçirmiştir. Bu durum Şevket Süreyya’yı Turancılık akımına yakınlaştırmış, eğitimini tamamladıktan sonra Kafkaslarda öğretmenlik yapmıştır. 1920 yılında Bakü’de toplanan Doğu Halkları Kurultayına katılmış 1921 yılında Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi’nde öğrenime başlamıştır.
1930’lu yılların başlarında Dünya Ekonomik Krizi’nin gündemde olduğu bir dönemde, Kadrocu düşünceyi temsil eden Şevket Süreyya ile Ağaoğlu Ahmet arasında doğan polemik, uzun bir süre gündemde kalmış, başta Cumhuriyet gazetesi olmak üzere basın dünyasını oldukça meşgul etmiştir. Demokrasi, otoriter sistem, liberalizm ve devletçilik merkezli bu polemik, Ağaoğlu Ahmet’in Şevket Süreyya’nın İnkılap ve Kadro isimli eseriyle ilgili yapmış olduğu eleştiriler ve Şevket Süreyya’nın bu eleştirilere verdiği cevapları kapsamaktadır
Bu çalışmada, Türk düşün dünyasının iki önemli ismi olan Ağaoğlu Ahmet ile Şevket Süreyya Aydemir arasındaki polemik, Kadro Dergisi ile Cumhuriyet gazetesinin yanı sıra, Devlet ve Fert ile İnkılap ve Kadro adlı eserlerin yardımıyla ortaya analiz edilecek ve 1930’lu yıllarda Türk düşün hayatını meşgul eden bir polemik hakkında değerlendirmeler yapılacaktır.
Ağaoğlu Ahmet, “Devlet ve Fert”, Cumhuriyet, Teşrinisani 1932.
Aydemir, Şevket Süreyya “Ağaoğlu Ahmet Bey’e Cevap”, Cumhuriyet, 11 Kânunuevvel 1932.
Çaycı, Abdurrahman “Atatürk, Bilim ve Üniversite”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı: 16.
Osman Okyar, “Devletçiliğin Doğuşu”, Forum, Sayı: 211, 15 Ocak 1963.
Ağaoğlu, Ahmet, Devlet ve Fert, İstanbul, 1933.
Akalın, Gülseren, Türk Düşünce ve Siyasi Hayatında Ahmet Ağaoğlu, Hacettepe Üniversitesi, Doktora Tezi, Ankara, 1999.
Aydemir, Şevket Süreyya, İnkılâp ve Kadro, 3. Baskı, İstanbul, 1986.
Bingöl, Cemil, Darülfünun ve Türkiye’ye Modern Eğitimin Girişi (1863-1908), 1991.
Çeçen, Anıl, Halkevleri, Gündoğan Yay. Ankara, 1990.
Çekiç, Refika, Ahmet Ağaoğlu: Hayatı ve Eserleri Üzerine Bir çalışma, Gazi Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1994.
Göktürk, Halil İbrahim Bilinmeyen Yönleriyle Şevket Süreyya Aydemir, Ankara, 1977.
İhsanoğlu, Ekmeleddin, Darülfünun Tarihçesine Giriş, İstanbul, 1980.
Sarınay, Yusuf, Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları (1912-1931), İstanbul, 1934.
Tekeli İlhan -Selim İlkin, 1929 Dünya Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışları, ODTÜ Yay., Ankara, 1977.
Tör, Vedat Nedim, Yıllar Böyle Geçti, Milliyet Yay., İstanbul, 1976. Widman, Horst, Atatürk Üniversitesi Reformu, (Çev. A. Kazancıgil-S. Bozkurt), İstanbul, 1981.
Yetkin, Çetin, Türkiye’de Tek Parti Yönetimi (1930-1945), İstanbul, 1983.
Toplam 16 kaynakça bulunmaktadır.
Daha Fazla Referansı Göster
İndir
Makale Bilgileri
- Makale Türü Bildiriler
- Gönderildi Ağustos 20, 2019
- Yayım Tarihi Eylül 20, 2019
- Sempozyum Cilt 1 Sempozyum 1 (2019)
- Bölüm Bildiriler
Demokratlık Mı, Otoriterlik Mi? Ahmet Ağaoğlu Şevket Süreyya Aydemir Polemiği. (2019). Doğumunun 150. Yılında Türk Dünyasının Görkemli İçtimaî Siyasî Hadimi Ahmet Ağaoğlu Sempozyumu, 1(1), 142-155. https://symposium.ait.edu.az/ahmed-agaoglu/article/view/138