Cultural and Historical Methodologies and Rich Spiritual Heritage of the Great Nasimi Dahi Nəsiminin Mədəni-Tarixi Metodologiyaları və Zəngin Mənəvi İrsi Культурно-исторические методологии и богатое духовное наследие великого Насими
Abstract
The article tells about historical figure Nasimi as an artistic figure in Azerbaijani literature, the study of literary poetic heritage of great importance and the life of the poet, who clearly reflected the scientific and philosophical thinking of his time; the study of Nasimi’s heritage in the researches of many authors, preeminent writers and poets; the impact of his works on the development of Azerbaijani literature, the formation of the literary language; drawing of attention to the presenting Nasimi as the poet, who did not give up on his convictions; perpetuation the memory of Imadaddin Nasimi as the symbol of heroism in the name of truth and freedom of speech by Western nations upon centuries; increasing of Nasimi’s creativity role and Nasimi’s role as historical figure in the analysis of Azerbaijani literature; the literary legacy of the thinker, who established a special stage in the history of Azerbaijani literature, which has ancient roots and centuries-old traditions.
Imadaddin Nasimi’s creativity and personality have always been in the spotlight of Azerbaijani scientific and socio-political circles, and a series of events have been held in the honor of Nasimi, on the initiative of the national leader Heydar Aliyev for the first time among prominent representatives of Azerbaijani literature, the 600th anniversary of Nasimi was included in the list of UNESCO events, a solemn ceremony to mark his anniversary was held at UNESCO headquarters in Paris in May 2017, the Nasimi Festival of Poetry, Art and Spirituality was held in September 2018 in our country, especially, declaration of 2019 ""Year of Nasimi"" in the Republic of Azerbaijan by the Decree of the President of the Republic of Azerbaijan on celebration of 650th anniversary of
Imadaddin Nasimi demonstrates concern and attention to the rich heritage of our great poet.
Nasimi was a poet and philosopher who took a stand against social injustice of his era. Nasimi is a self-sacrificing artist who has raised the poetic language to a high point, praised the progressive ideas of his time in his writings, continued and developed the great ideas of the great Nizami in the Oriental literature. Imaddaddin Nasimi is one of the mighty masters of the word, bestowed by the people of Azerbaijan to the universal culture. He has played a great role in the development of Azerbaijani literary language. Nasimi’s works played an important role in the development of the poem in the Azerbaijani language with its progressive features. A talented artist who made a very complex and controversial path to development is the founder of a school of philosophical poetry in the Azerbaijani language in Azerbaijani literature.
Imadaddin Nasimi’s creativity and personality have always been in the spotlight of Azerbaijani scientific and socio-political circles, and a series of events have been held in the honor of Nasimi, on the initiative of the national leader Heydar Aliyev for the first time among prominent representatives of Azerbaijani literature, the 600th anniversary of Nasimi was included in the list of UNESCO events, a solemn ceremony to mark his anniversary was held at UNESCO headquarters in Paris in May 2017, the Nasimi Festival of Poetry, Art and Spirituality was held in September 2018 in our country, especially, declaration of 2019 ""Year of Nasimi"" in the Republic of Azerbaijan by the Decree of the President of the Republic of Azerbaijan on celebration of 650th anniversary of
Imadaddin Nasimi demonstrates concern and attention to the rich heritage of our great poet.
Nasimi was a poet and philosopher who took a stand against social injustice of his era. Nasimi is a self-sacrificing artist who has raised the poetic language to a high point, praised the progressive ideas of his time in his writings, continued and developed the great ideas of the great Nizami in the Oriental literature. Imaddaddin Nasimi is one of the mighty masters of the word, bestowed by the people of Azerbaijan to the universal culture. He has played a great role in the development of Azerbaijani literary language. Nasimi’s works played an important role in the development of the poem in the Azerbaijani language with its progressive features. A talented artist who made a very complex and controversial path to development is the founder of a school of philosophical poetry in the Azerbaijani language in Azerbaijani literature.
Məqalədə tarixi şəxsiyyət olan Nəsiminin Azərbaycan ədəbiyyatında bədii obraz kimi öz əksini tapmasından; dövrünün elmifəlsəfi düşüncəsinin aydın ifadəçisinə çevrilmiş müstəsna əhəmiyyətli ədəbi poetik irsinin, həyatının tədqiq edilməsindən; bir çox müəlliflərin, görkəmli yazıçı və şairlərin tədqiqatlarında Nəsimi irsinin araşdırılmasındam; şairin əsərlərinin Azərbaycan ədəbiyyatının, bədii dilinin formalaşmasına inkişaf təsirindən; Azərbaycan poeziyasında Nəsiminin əqidəsindən dönməyən şair obrazı kimi təqdim edilməsi ilə diqqət cəlb etməsindən; İmadəddin Nəsimi adının həqiqət naminə, fikir azadlığı yolunda qəhrəmanlığın rəmzi kimi əbədiləşib, əsrlərdən bəri Şərq xalqlarının yaddaşında yaşamasından; Azərbaycan ədəbiyyatının təhlilində Nəsimi yaradıcılığının və Nəsiminin bir tarixi şəxsiyyət kimi rolunun getdikcə artmasından; mütəfəkkir şairin ədəbi irsinin qədim köklərə və çoxəsrlik ənənələrə malik Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində xüsusi mərhələ təşkil etməsindən bəhs olunur.
İmadəddin Nəsimi yaradıcılığı və şəxsiyyəti Azərbaycanın elmi və sosial-siyasi dairələrinin daim diqqət mərkəzində olmuş, Nəsimiruhuna hörmət olaraq, bir çox silsilə tədbirlər həyata keçirilmiş, ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən ilk dəfə böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nəsiminin 600 illik yubileyi UNESKO-nun tədbirlər siyahısına daxil edilmişdir. 2017-ci ilin may ayında şairin yubileyi Parisdə UNESKO-nun Baş Qərargahında təntənəli şəkildə qeyd edilmiş, 2018-ci ilin sentyabr ayında ölkəmizdə Nəsimi şeir, incəsənət və mənəviyyat festivalı keçirilmiş, xüsusilə də İmaməddin Nəsiminin anadan olmasının 650 illik yubileyinin qeyd edilməsi münasibətilə 2019-cu ilin Azərbaycan Respublikasında “Nəsimi İli” elan edilməsi dahi şairimizin zəngin irsinə qayğı və diqqətin təzahürü olmuşdur.
Nəsimi dövrünün ictimai haqsızlıqlarına qarşı çıxan şair və filosof olmuşdur. Nəsimi Azərbaycanın şeir dilini yüksək zirvəyə qaldıran, öz əsərlərində dövrün mütərəqqi fikirlərini tərənnüm edən, böyük Nizaminin Şərq ədəbiyyatına gətirdiyi qabaqcıl ideyaları davam və inkişaf etdirib öz amalı uğrunda yorulmadan mübarizə aparan və bu yolda mərdliklə ölümə gedən fədakar bir sənətkardır. İmadəddin Nəsimi Azərbaycan xalqının ümumbəşər mədəniyyətinə bəxş etdiyi qüdrətli söz ustalarındandır. Onun Azərbaycan ədəbi dilinin inkişafında böyük xidmətləri olmuşdur. Nəsiminin əsərləri Azərbaycan dilində yaranan şeirin inkişafında öz mütərəqqi xüsusiyyətləri ilə mühüm rol oynamışdır. Çox mürəkkəb və ziddiyyətli bir inkişaf yolu keçmiş olan istedadlı sənətkar Azərbaycan ədəbiyyatında ana dilində yaranan fəlsəfi şeirin əsasını qoymuşdur.
İmadəddin Nəsimi yaradıcılığı və şəxsiyyəti Azərbaycanın elmi və sosial-siyasi dairələrinin daim diqqət mərkəzində olmuş, Nəsimiruhuna hörmət olaraq, bir çox silsilə tədbirlər həyata keçirilmiş, ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən ilk dəfə böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nəsiminin 600 illik yubileyi UNESKO-nun tədbirlər siyahısına daxil edilmişdir. 2017-ci ilin may ayında şairin yubileyi Parisdə UNESKO-nun Baş Qərargahında təntənəli şəkildə qeyd edilmiş, 2018-ci ilin sentyabr ayında ölkəmizdə Nəsimi şeir, incəsənət və mənəviyyat festivalı keçirilmiş, xüsusilə də İmaməddin Nəsiminin anadan olmasının 650 illik yubileyinin qeyd edilməsi münasibətilə 2019-cu ilin Azərbaycan Respublikasında “Nəsimi İli” elan edilməsi dahi şairimizin zəngin irsinə qayğı və diqqətin təzahürü olmuşdur.
Nəsimi dövrünün ictimai haqsızlıqlarına qarşı çıxan şair və filosof olmuşdur. Nəsimi Azərbaycanın şeir dilini yüksək zirvəyə qaldıran, öz əsərlərində dövrün mütərəqqi fikirlərini tərənnüm edən, böyük Nizaminin Şərq ədəbiyyatına gətirdiyi qabaqcıl ideyaları davam və inkişaf etdirib öz amalı uğrunda yorulmadan mübarizə aparan və bu yolda mərdliklə ölümə gedən fədakar bir sənətkardır. İmadəddin Nəsimi Azərbaycan xalqının ümumbəşər mədəniyyətinə bəxş etdiyi qüdrətli söz ustalarındandır. Onun Azərbaycan ədəbi dilinin inkişafında böyük xidmətləri olmuşdur. Nəsiminin əsərləri Azərbaycan dilində yaranan şeirin inkişafında öz mütərəqqi xüsusiyyətləri ilə mühüm rol oynamışdır. Çox mürəkkəb və ziddiyyətli bir inkişaf yolu keçmiş olan istedadlı sənətkar Azərbaycan ədəbiyyatında ana dilində yaranan fəlsəfi şeirin əsasını qoymuşdur.
В статье рассказывается об исторической личности Насими как художественного образа в Азербайджанской литературе, изучении литературно-поэтического наследия, имеющего исключительное значение, и жизни поэта, отчетливо выражающего научно-философское мышление своего времени; изучении наследия Насими в исследованиях многих авторов, выдающихся писателей и поэтов; влиянии его произведений на развитие азербайджанской литературы, формирование литературного языка; привлечении внимания на представление в азербайджанской поэзии Насими, как образа поэта, не отказавшегося от своих убеждений; увековечении имени Имаддаддина Насими, как символа героизма во имя правды и свободы мысли, сохранении памяти о нем среди народов Востока на протяжении веков; возрастании роли творчества Насими и Насими как исторической личности в анализе азербайджанской литературы; литературном наследии поэта-мыслителя, составляющем особый этап в истории азербайджанской литературы, имеющей древние корни и многовековые традиции.
Творчество и личность Имадеддина Насими всегда находились в центре внимания научных и социально-политических кругов Азербайджана, в честь Насими осуществлялся ряд мероприятий, 600-летний юбилей великого поэта и мыслителя по инициативе общенационального лидера Гейдара Алиева впервые среди выдающихся представителей азербайджанской литературы был включен в перечень мероприятий ЮНЕСКО, торжественно отмечен в мае 2017 года в Париже в штабквартире ЮНЕСКО, в сентябре 2018 года в нашей стране был
проведен фестиваль поэзии, искусства и духовности «Насими», в частности, объявление 2019 года «Годом Насими» по Распоряжению Президента Азербайджанской Республики о проведении 650-летнего юбилея Имадеддина Насими стало проявлением заботы и внимания к богатому наследию нашего поэта.
Насими был поэтом и философом, выступавшим против социальной несправедливости своего времени. Насими самоотверженный поэт, возвысивший стихотворный язык Азербайджана, олицетворивший в своих произведениях прогрессивные мысли своего периода, продолживший и развивший передовые идеи, которые привнес великий Низами в Восточную литературу, и неустанно борющийся за свои идеи. Имадеддин Насими является одним из великих мастеров слова, подаренных азербайджанским народом общечеловеческой культуре. Он имел неоценимые заслуги в развитии литературного азербайджанского языка. Произведения Насими своими передовыми особенностями сыграли большую роль в развитии азербайджанской поэзии. Талантливый мастер слова, прошедший очень сложный и противоречивый путь развития, является основоположником философской поэзии на азербайджанском языке в азербайджанской литературе.
Творчество и личность Имадеддина Насими всегда находились в центре внимания научных и социально-политических кругов Азербайджана, в честь Насими осуществлялся ряд мероприятий, 600-летний юбилей великого поэта и мыслителя по инициативе общенационального лидера Гейдара Алиева впервые среди выдающихся представителей азербайджанской литературы был включен в перечень мероприятий ЮНЕСКО, торжественно отмечен в мае 2017 года в Париже в штабквартире ЮНЕСКО, в сентябре 2018 года в нашей стране был
проведен фестиваль поэзии, искусства и духовности «Насими», в частности, объявление 2019 года «Годом Насими» по Распоряжению Президента Азербайджанской Республики о проведении 650-летнего юбилея Имадеддина Насими стало проявлением заботы и внимания к богатому наследию нашего поэта.
Насими был поэтом и философом, выступавшим против социальной несправедливости своего времени. Насими самоотверженный поэт, возвысивший стихотворный язык Азербайджана, олицетворивший в своих произведениях прогрессивные мысли своего периода, продолживший и развивший передовые идеи, которые привнес великий Низами в Восточную литературу, и неустанно борющийся за свои идеи. Имадеддин Насими является одним из великих мастеров слова, подаренных азербайджанским народом общечеловеческой культуре. Он имел неоценимые заслуги в развитии литературного азербайджанского языка. Произведения Насими своими передовыми особенностями сыграли большую роль в развитии азербайджанской поэзии. Талантливый мастер слова, прошедший очень сложный и противоречивый путь развития, является основоположником философской поэзии на азербайджанском языке в азербайджанской литературе.
Keywords:
freedom of thought, progressive features, scientific and philosophical thinking, universal culture, series of events, literary poetic heritage, artistic image, historical figure
fikir azadlığı, mütərəqqi xüsusiyyətlər, elmi-fəlsəfi düşüncə, ümumbəşər mədəniyyəti, silsilə tədbirlər, ədəbi poetik irs, bədii obraz, tarixi şəxsiyyət
свобода мысли, передовые особенности, научно-философское мышление, общечеловеческая культура, ряд мероприятий, литературно-поэтическое наследие, худо- жественный образ, историческая личность
References
- Azərbaycan ədəbi dili tarixi. 4 cilddə. I c. Bakı, 20.
- Abbaslı M. Yüksək bəşəri düşüncələrin görkəmli tərənnümçüləri: Fəzlullah Nəimi və İmaddədin Nəsimi // İmadəddin Nəsimi. B.: Elm, 1973, s. 241-2Araslı.
- Azadə R. Nəsimi şerində insan gözəllik və məhəbbət vəhdətidir // İmadəddin Nəsimi. B.: Elm, 1973, s. 157-1.
- Cahana sığmayan şair: İmadəddin Nəsimi haqqında // Azərbaycan. 2009, 23 avqust, № 186, s.
- Cəfərov N. Həq mənəm: Azərbaycan şairi, mütəfəkkir İmadəddin Nəsiminin yaradıcılığı haqqında // Ədəbiyyat qəzeti, 2015, № 62, s.
- Dəmirçizadə Ə.M. Azərbaycan ədəbi dili tarixində Nəsiminin mövqeyi // İmadəddin Nəsimi. B.: Elm, 19s. 39-Dəmirçizadə Ə. M. Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi. I hissə.
- Əbilov Ə. Ədəbiyyatımızın mürşidi-kamili : Nəsimi yaradıcılığı haqqında // Azərbaycan. 20№ s. 148-1.
- Göyyallı X. İnsanlıq mərtəbəsini ucaldan şair // Mədəniyyət. - 2018 dekabr. № s. 6-.
- İmadəddin Nəsimi. B.: Elm, 19s. 157-1Cahani Q. Nəsiminin sələfləri ilə bəzi yaradıcılıq əlaqələrinə dair // İmadəddin Nəsimi. B.: Elm, 19s. 193-2.
- İmadəddin Nəsimi // Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. 6 cilddə. III c. B.: Elm, 2009, s.206-2.
- İmadəddin Nəsimi. Seçilmiş əsərləri. I c. Bakı, 20.
- İmadəddin Nəsimi. Seçilmiş əsərləri II c. Bakı, 2004.
- Qabil. Nəsimi: Poema. Bakı: Şirvannəşr, 2002, 500 s.
- Qacar Ç. Böyük şair, hürufiliyin alimi və aşiqi: İmadəddin Nəsimi // Azərbaycan Qədim və Orta əsrlərdə. Görkəmli şəxsiyyətlər. B.: Oka Ofset, 2012, s.220-2.
- Quluzadə M. Nəsimi yaradıcılığında humanizm və məhəbbət problemləri // İmadəddin Nəsimi. B.: Elm, 19s. 50-.
- Mümtaz S. Seyid İmadəddin Nəsimi // İmadəddin Nəsimi. - B. : Elm, 19s. ədəbiyyatının qaynaqları. B.: Avrasiya Press, 2006, s. 153- 1.
- Novruz C. Nəsimi : şeir // Seçilmiş əsərləri : şeirlər, poemalar. - Bakı: Lider nəşriyyatı, 2004, s.(Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı).
- Nəbiyev B. Nəsimi kəlamının işığında: Azərbaycan nümayəndə heyəti Hələbdə.
- Nəbiyev B. Nəsimi kəlamının işığında // Ədəbiyyat qəzeti. - 205 dekabr. s.1-.
- Nəsiminin məzarını ziyarət etmişdir // Ədəbiyyat qəzeti. – 2008, 12 dekabr. s.1-.
- Nəsiminin dili haqqında bəzi qeydlər // İmadəddin Nəsimi. - B.: Elm, 1973, s.166-1.
- Paşayev Q. Nəsimi haqqında araşdırmalar. Bakı: Qarabağ, 2010, 168 s.
- Rza R. Cahana sığmayan şairin qərib məzarı: İmadəddin Nəsimi // Nəsimi. B.: Elm, 19s. 27-.
- Rza R. Cahana sığmayan şairinj qərib məzarı; Böyük şair haqqında qeydlər : İmadəddin Nəsimi haqqında // Seçilmiş əsərləri. 5 cilddə. V c. B.: Öndər, 20s. 123-1.
- Seyidov Y. Nəsiminin əsərləri Azərbaycan dilinin tarixi abidəsi kimi // İmadəddin Nəsimi. B.: Elm, 1973, s. 145-1.
- Tixonov N. Böyük humanist şair: İmadəddin Nəsimi // İmadəddin Nəsimi. B.: Elm, 1973, s. 7-.
- Vəliyev Y. ""Nəsimi"" // Yeni Mədəni-maarif jurnalı. 2008, № s. 5-.
- Xudiyev N. Azərbaycan ədəbi dili tarixi. Ankara, 19.
- http://vienna.mfa.gov.az/files/nasimi_poetry-eng.pdf.
- http://anl.az/down/NASIMI650nesriyyat.pdf.