The role of the institute of history of ANAS in the promotion of historical and cultural heritage of Iravan in Arab-Islamic world İrəvanın tarixi-mədəni irsinin ərəb-İslam dünyasında tanıtdırılmasında AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun rolu Роль Института Истории НАНА в пропаганде историко-культурного наследия Иревана в арабо-исламском мире
Abstract
The staff of the Institute of History named after A.A.Bakikhanov of ANAS, in particular its director Academician Yagub Mahmudov plays a special role in the promotion of historical and cultural heritage of Iravan that has been an integral part of the history of the Azerbaijani people, its rich spiritual and material culture in Arab-Islamic world the relationships with which were one of the priority areas of foreign policy of the Republic of Azerbaijan after the restoration of its state independence. Translation into Arabic and distribution in the Islamic world of such fundamental collective work of the Institute staff as The Iravan Khanate: the Russian occupation and the relocation of Armenians to the lands of North Azerbaijan that was written at the initiative of President of AR Mr. Aliyev and the authors of which received the State Award, brochures The Iravan Khanate: Mosques of Iravan obliterated by Armenian vandals, The Iravan Khanate: Iravan fortress – the fortress of heroism, The Iravan Khanate: Rulers of Chukhursad and Khans of Iravan, The Iravan Khanate: Khan’s Palace destroyed by Armenian vandals, science editor in charge of which is one of the authors of the given article G.F.Ismayilova, as well as Real history and confabulation on ″Great Armenia″ the translator of which is also G.F.Ismayilova, has a great scientific and strategic significance. In the aforementioned works it has been proven that the territory of the modern Republic of Armenia, that was created on May 29, 1918, on the historical Azerbaijani lands – on the territory of the former Iravan Khanate – had been an integral part of Azerbaijan and the original imhabitants of these lands were Azerbaijani Turks, Armenians were relocated here from the Qajar Iran and the Ottoman Empire after the conquest of the Iravan Khanate by tsarist Russia (1828), in accordance with the clauses of the treaties of Turkmanchay (1828) and Adrianopole (1829).
In addition to ethnic cleansing, deportations, genocides committed towards the Azerbaijani people, the Armenian nationalists whose main aim was toerase any traces of the Turkic-Muslim presence here and to turn Iravan into an “Armenian city”, carried out the policy of armenization of the Azerbaijani toponyms on the territory of the former Iravan Khanate. Traditional branches of economy typical only to Azerbaijanis were destructed, hundreds of cemeteries, caravansarays, minarets, hamams, madrasas and mainly mosques were wiped off the face of the earth.
On February 17-23, 2019, Academician Y.M.Mahmudov together with the staff of the Institute of History including G.F.Ismayilova, paid a working visit to Egypt that played a key role in introducing the historical realities of the Azerbaijani people to the world community. The main goal of the visit was the presentation of the afore-mentioned works of the Institute. During a number of official meetings the Arabic language versions of these books were presented to the Library of Alexandria, the Ministry of Antiquities and the Academy of Scientific Research and Technology of Egypt. During the visit, an agreement was been reached to establish the Center of the Azerbaijani Studies at the Cairo Univesity. Furthermore, the negotiations with Deputy Minister of Antiquities of Egypt Mustafa Amin Mustafa resulted in an agreement on propaganda of the Azerbaijani historical monuments in Egypt, including the monuments of cultural heritage situated on the historical lands of Azerbaijan that are under the occupation.
Thus, promotion of the historical and cultural heritage of Iravan in Egypt that has been one of the ancient world sivilizations, the leading powers of North Africa, the Middle East and the muslim world is of strategic importance.
In addition to ethnic cleansing, deportations, genocides committed towards the Azerbaijani people, the Armenian nationalists whose main aim was toerase any traces of the Turkic-Muslim presence here and to turn Iravan into an “Armenian city”, carried out the policy of armenization of the Azerbaijani toponyms on the territory of the former Iravan Khanate. Traditional branches of economy typical only to Azerbaijanis were destructed, hundreds of cemeteries, caravansarays, minarets, hamams, madrasas and mainly mosques were wiped off the face of the earth.
On February 17-23, 2019, Academician Y.M.Mahmudov together with the staff of the Institute of History including G.F.Ismayilova, paid a working visit to Egypt that played a key role in introducing the historical realities of the Azerbaijani people to the world community. The main goal of the visit was the presentation of the afore-mentioned works of the Institute. During a number of official meetings the Arabic language versions of these books were presented to the Library of Alexandria, the Ministry of Antiquities and the Academy of Scientific Research and Technology of Egypt. During the visit, an agreement was been reached to establish the Center of the Azerbaijani Studies at the Cairo Univesity. Furthermore, the negotiations with Deputy Minister of Antiquities of Egypt Mustafa Amin Mustafa resulted in an agreement on propaganda of the Azerbaijani historical monuments in Egypt, including the monuments of cultural heritage situated on the historical lands of Azerbaijan that are under the occupation.
Thus, promotion of the historical and cultural heritage of Iravan in Egypt that has been one of the ancient world sivilizations, the leading powers of North Africa, the Middle East and the muslim world is of strategic importance.
Azərbaycan xalqının zəngin və mənəvi mədəniyyət tarixinin tərkib hissəsi olan İrəvanın tarixi-mədəni irsinin Ərəb-İslam dünyasında tanıtdırılmasında AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun direktoru, akademik Yaqub Mahmudovun özəl rolu var. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Tarix İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən yazılan və onlara Dövlət Mükafatı qazandıran, İrəvanın tarixi həqiqətlərini əks etdirən fundamental kollektiv əsər – “İrəvan tarixi: Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi”; G.F.İsmayılovanın məsul elmi redaktoru olduğu kitabçalar – “İrəvan xanlığı: erməni vandallarının yox etdiyi Xan sarayı”; “İrəvan xanlığı: erməni vandallarının yox etdiyi İrəvan məsçidləri”; “İrəvan xanlığı: İrəvan qalası – qəhrəmanlıq qalası”; “Çuxursəd hakimləri və İrəvan xanları”, həmçinin tərcüməçisi G.F.İsmayılova olan kitab – “Real tarix və “Böyük Ermənistan” uydurması” adlı elmi əsərlərin ərəb dilinə tərcüməsi, eyni zamanda müstəqilliyinin ilk illərindən Azərbaycanın xarici siyasətinin prioritet istiqamətlərindən olan İslam dünyasında yayılması, nəinki böyük elmi əhəmiyyət kəsb edir, həmçinin strateji nöqteyi-nəzərdən də vacibdir. Qeyd olunan elmi əsərlərlə sübut edilmişdir ki, 1918-ci il mayın 29-da Azərbaycan torpağında – keçmiş İrəvan xanlığının ərazisində yaradılmış müasir Ermənistan Respublikasının ərazisi bütün tarixi dövrlərdə Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olmuş və məhz Azərbaycan türkləri buranın aborigen əhalisi olmuş, ermənilər isə buraya yalnız 1828-ci ildə İrəvan xanlığı Çar Rusiyası tərəfindən işğal edildikdən sonra, Türkmənçay (1828) və Ədirnə (1829) müqavilələri əsasında İrandan və Osmanlı İmperiyasından köçürülmüşlər. Bu isə öz növbəsində, onu sübut edir ki, erməni millətçilərinin Azərbaycan ərazilərinə iddiaları əsassızdır. Azərbaycan torpaqlarından yerli türk-müsəlman əhalinin izini silmək və İrəvanı “erməni şəhəri”nə çevirmək siyasəti yeridən erməni millətçiləri xalqımıza qarşı etnik təmizləmələr, deportasiyalar, soyqırımları həyata keçirməklə yanaşı, həmçinin keçmiş İrəvan xanlığı ərazisindəki azərbaycanlı yer adlarını erməniləşdirir, azərbaycanlılara məxsus ənənəvi təsərrüfat sahələrini ləğv edir, yüzlərlə qəbir, karvansara, minarə, hamam, mədrəsə və xüsusilə də məscidləri yerlə-yeksan edirdi.
17-23 fevral 2019-cu il tarixdə akademik Y.M.Mahmudovun başçılıq etdiyi və təqdim edilən məqalənin həmmüəllifi G.F.İsmayılovanın da iştirak etdiyi Tarix İnstitutunun əməkdaşlarından ibarət nümayəndə heyətinin Misirə işgüzar səfəri zamanı qeyd edilən nəşrlərin ərəbdilli versiyalarının təqdimatı dünya ictimaiyyətinə tarixi həqiqətləri çatdırmaq nöqteyi-nəzərindən çox əhəmiyyətli oldu. Bir sıra rəsmi görüşlər zamanı ərəb dilindəki bu nəşrlər İsgəndəriyyə Kitabxanasına, Misirin Tarixi Abidələr Nazirliyinə, Misir Elmi Araşdırmalar Akademiyasına təqdim edildi. Səfər zamanı Qahirə Universitetində Azərbaycanşünaslıq Mərkəzinin yaradılması barədə razılıq əldə edildi. Həmçinin Misirin Tarixi Abidələr nazirinin müavini Mustafa Amin Mustafa ilə danışıqlar zamanı Azərbaycan abidələrinin, o cümlədən işğal altında olan və tarixi Azərbaycan torpaqlarında yerləşən mədəni memarlıq irsinin Misirdə təbliğinə dair razılıq əldə edildi.
Beləliklə, dünyanın ən qədim sivilizasiyalarından biri olan, Şimali Afrika, Yaxın Şərq və Müsəlman dünyasında əsas güclərdən biri hesab edilən Misirdə Azərbaycanın qədim mədəniyyət mərkəzi olan İrəvanın tarixi-mədəni irsinin təbliği strateji əhəmiyyət kəsb edir.
17-23 fevral 2019-cu il tarixdə akademik Y.M.Mahmudovun başçılıq etdiyi və təqdim edilən məqalənin həmmüəllifi G.F.İsmayılovanın da iştirak etdiyi Tarix İnstitutunun əməkdaşlarından ibarət nümayəndə heyətinin Misirə işgüzar səfəri zamanı qeyd edilən nəşrlərin ərəbdilli versiyalarının təqdimatı dünya ictimaiyyətinə tarixi həqiqətləri çatdırmaq nöqteyi-nəzərindən çox əhəmiyyətli oldu. Bir sıra rəsmi görüşlər zamanı ərəb dilindəki bu nəşrlər İsgəndəriyyə Kitabxanasına, Misirin Tarixi Abidələr Nazirliyinə, Misir Elmi Araşdırmalar Akademiyasına təqdim edildi. Səfər zamanı Qahirə Universitetində Azərbaycanşünaslıq Mərkəzinin yaradılması barədə razılıq əldə edildi. Həmçinin Misirin Tarixi Abidələr nazirinin müavini Mustafa Amin Mustafa ilə danışıqlar zamanı Azərbaycan abidələrinin, o cümlədən işğal altında olan və tarixi Azərbaycan torpaqlarında yerləşən mədəni memarlıq irsinin Misirdə təbliğinə dair razılıq əldə edildi.
Beləliklə, dünyanın ən qədim sivilizasiyalarından biri olan, Şimali Afrika, Yaxın Şərq və Müsəlman dünyasında əsas güclərdən biri hesab edilən Misirdə Azərbaycanın qədim mədəniyyət mərkəzi olan İrəvanın tarixi-mədəni irsinin təbliği strateji əhəmiyyət kəsb edir.
Особая роль в ознакомлении арабо-исламского мира с историко-культурным наследием Иревана, являющегося неотъемлемой частью истории азербайджанского народа, его богатейшей духовной и материальной культуры, принадлежит сотрудникам Института истории им. А.А.Бакиханова НАН Азербайджана, в частности директору, академику Ягубу Махмудову. Перевод на арабский язык и распространение в исламском мире, построение отношений с которым является одним из приоритетных направлений внешней политики Азербайджанской Республики после восстановления государственной независимости, таких трудов как фундаментальное коллективное произведение сотрудников Института истории «Иреванское ханство: российское завоевание и переселение армян на земли Северного Азербайджана», написанное по инициативе Президента АР господина Ильхама Алиева, авторы которого были удостоены Государственной награды, а также брошюр «Иреванское ханство: мечети Иревана, разрушенные армянскими вандалами», «Иреванское ханство: Иреванская крепость – символ героизма», «Иреванское ханство: чухурсадские правители и иреванские ханы», «Иреванское ханство: Ханский дворец, разрушенный армянскими вандалами», ответственным научным редактором которых является одна из авторов данной статьи Г.Ф. Исмаилова, и «Реальная история и вымысел о “Великой Армении”», перевод которой также осуществлен Г.Ф. Исмаиловой, имеет большое научно-стратегическое значение.
В вышеуказанных трудах было доказано, что территория современной Республики Армения, созданной 29 мая 1918 г. на исконно азербайджанских землях – территории бывшего Иреванского ханства, – на протяжении всех периодов истории являлась неотъемлемой частью Азербайджана, и именно азербайджанские тюрки были здесь аборигенным населением, армяне же были переселены сюда из Каджарского Ирана и Османской им-
перии после завоевания Иреванского ханства царской Россией (1828) в соответствии с Туркменчайским (1828) и Адрианопольским (1829) договорами.
Преследовавшие цель стереть следы присутствия здесь тюрко-мусульманского населения и превратить Иреван в «армянский город» армянские националисты наряду с этническими чистками, депортациями, геноцидами азербайджанского народа проводили политику арменизации азербайджанских топонимов на территории бывшего Иреванского ханства; также были уничтожены традиционные отрасли хозяйства, свойственные азербайджанцам, сотни кладбищ, каравансараев, минаретов, хамамов, медресе и главным образом мечетей были стерты с лица земли.
17-23 февраля 2019 г. во главе с академиком Я. М. Махмудовым и при участии Г. Ф. Исмаиловой состоялся рабочий визит сотрудников Института истории в Египет, сыгравший ключевую роль в деле донесения до мировой общественности исторических реалий азербайджанского народа. Основной целью визита была презентация данных трудов Института. В ходе ряда официальных встреч Александрийской библиотеке, Министерству по делам древностей Египта, Египетской академии научных исследований были презентованы арабоязычные версии указанных выше трудов. Также в ходе визита было достигнуто соглашение об открытии в Каирском университете Центра азербайджановедения. К тому же во время переговоров с заместителем министра по древним памятникам Египта Мустафой Амином Мустафой было достигнуто соглашение о пропаганде в Египте азербайджанских исторических памятников, в том числе и памятников культурного наследия на исторических землях Азербайджана, находящихся под оккупацией.
Таким образом, пропаганда историко-культурного наследия Иревана в Египте, являющемся одной из древнейших цивилизаций мира, ведущих сил Северной Африки, Ближнего Востока и мусульманского мира, представляет стратегическую значимость.
В вышеуказанных трудах было доказано, что территория современной Республики Армения, созданной 29 мая 1918 г. на исконно азербайджанских землях – территории бывшего Иреванского ханства, – на протяжении всех периодов истории являлась неотъемлемой частью Азербайджана, и именно азербайджанские тюрки были здесь аборигенным населением, армяне же были переселены сюда из Каджарского Ирана и Османской им-
перии после завоевания Иреванского ханства царской Россией (1828) в соответствии с Туркменчайским (1828) и Адрианопольским (1829) договорами.
Преследовавшие цель стереть следы присутствия здесь тюрко-мусульманского населения и превратить Иреван в «армянский город» армянские националисты наряду с этническими чистками, депортациями, геноцидами азербайджанского народа проводили политику арменизации азербайджанских топонимов на территории бывшего Иреванского ханства; также были уничтожены традиционные отрасли хозяйства, свойственные азербайджанцам, сотни кладбищ, каравансараев, минаретов, хамамов, медресе и главным образом мечетей были стерты с лица земли.
17-23 февраля 2019 г. во главе с академиком Я. М. Махмудовым и при участии Г. Ф. Исмаиловой состоялся рабочий визит сотрудников Института истории в Египет, сыгравший ключевую роль в деле донесения до мировой общественности исторических реалий азербайджанского народа. Основной целью визита была презентация данных трудов Института. В ходе ряда официальных встреч Александрийской библиотеке, Министерству по делам древностей Египта, Египетской академии научных исследований были презентованы арабоязычные версии указанных выше трудов. Также в ходе визита было достигнуто соглашение об открытии в Каирском университете Центра азербайджановедения. К тому же во время переговоров с заместителем министра по древним памятникам Египта Мустафой Амином Мустафой было достигнуто соглашение о пропаганде в Египте азербайджанских исторических памятников, в том числе и памятников культурного наследия на исторических землях Азербайджана, находящихся под оккупацией.
Таким образом, пропаганда историко-культурного наследия Иревана в Египте, являющемся одной из древнейших цивилизаций мира, ведущих сил Северной Африки, Ближнего Востока и мусульманского мира, представляет стратегическую значимость.