Dağıstan ərəb əlyazmalarının rəqəmsal arxivi: tədqiqat, təsvir və verilənlər bazası The digital archive of Dagestan Arabic manuscripts: study, description and databases Цифровой архив арабских рукописей Дагестана: изучение, описание и базы данных
Xülasə
Tarix, Arxeologiya və Etnologiya İnstitutu (TAEİ) XI əsrdən XX əsrin ilk üçdəbirinə qədər olan dövrə aid 3000-dən çox əlyazma ehtiva edir. Bütün bu əlyazmalar Milli Mədəniyyət İnstitutu (TAEİ) 1924-cü ildə yaradıldıqdan sonra, sovet dövründə Dağıstanda kəndlərdən toplanmışdır. Bu əlyazmaların bəziləri XI-XX əsrlərdə Dağıstan alimləri tərəfindən yazılmış nadir nüsxələrdir, həmçinin İslam elminin bütün sahələrini əhatə edir: Fiqh, Hədis, Riyaziyyat, Astronomiya, Məntiq, Poeziya və s. Qeyd edək ki, əlyazmaların əksəriyyəti Dağıstanda şəxsi kolleksiyalar və məscidlərin kolleksiyalarında cəmlənmişdir, sayı isə təxminən, 30-40 min təşkil edir.
2017-ci ildə İnstitut bütün əlyazmaların 10 bənddən (rəf şifrəsi; ölçü/ vərəqlər; dil; başlıq; müəllif; mövzu; surətin çıxarılma tarixi; surəti çıxaran; surətin çıxarılma yeri; qeydlər) ibarət olan ətraflı təsviri ilə rəqəmsallaşdırılması layihəsinə başlamışdır. İndiyədək İnstitutun kolleksiyasından və özəl kolleksiyalardan metaverilənləri ilə birlikdə 1300-ə yaxın əlyazmanı rəqəmləşdirmişik. Bu əlyazmaların verilənlər bazasının (mövzu, tarix və surətlərin yeri) təhlili bizə XI-XIX əsrlər arasındakı dövrdə Şimal-Şərqi Qafqazda İslam biliyinin inkişaf mərhələlərini müəyyənləşdirməyə imkan verir.
2017-ci ildə İnstitut bütün əlyazmaların 10 bənddən (rəf şifrəsi; ölçü/ vərəqlər; dil; başlıq; müəllif; mövzu; surətin çıxarılma tarixi; surəti çıxaran; surətin çıxarılma yeri; qeydlər) ibarət olan ətraflı təsviri ilə rəqəmsallaşdırılması layihəsinə başlamışdır. İndiyədək İnstitutun kolleksiyasından və özəl kolleksiyalardan metaverilənləri ilə birlikdə 1300-ə yaxın əlyazmanı rəqəmləşdirmişik. Bu əlyazmaların verilənlər bazasının (mövzu, tarix və surətlərin yeri) təhlili bizə XI-XIX əsrlər arasındakı dövrdə Şimal-Şərqi Qafqazda İslam biliyinin inkişaf mərhələlərini müəyyənləşdirməyə imkan verir.
The Institute of History, Archeology and Ethnology (IHAE) contains more than 3000 manuscripts dating from between the eleventh century to the first third of the twentieth century. All these manuscripts were collected from the villages in Daghestan during the Soviet period after the Institute National Culture (now IHAE) was established in 1924. Some of these manuscripts are unique copies written by Daghestani scholars 11th – 20s c. and cover all areas of Islamic scholarship: fiqh, hadith, mathematic, astronomy, logic, poetry etc. However, a greater part of the manuscripts is concentrated in private and mosque’s collections in Daghestan and reaches about 30-40 thousand manuscripts.
In 2017 the Institute starts the project on digitizing of all manuscripts with their detailed description which includes 10 items: shelfmark; size / sheets; language; title; author; subject; date of copy; copyist; place of copy; notes. Until present day we have digitised about 1300 manuscripts from Institute’s and private collections with their metadata. The analyses of the database of these manuscripts (the subject, date and place of copies) allow as defining the steps of the development of Islamic knowledge in North-Eastern Caucasus in the period between 11th – 19th centuries.
In 2017 the Institute starts the project on digitizing of all manuscripts with their detailed description which includes 10 items: shelfmark; size / sheets; language; title; author; subject; date of copy; copyist; place of copy; notes. Until present day we have digitised about 1300 manuscripts from Institute’s and private collections with their metadata. The analyses of the database of these manuscripts (the subject, date and place of copies) allow as defining the steps of the development of Islamic knowledge in North-Eastern Caucasus in the period between 11th – 19th centuries.
Институт истории, археологии и этнологии (ИИАЭ) содержит более 3000 рукописей, датируемых периодом с одиннадцатого века по первую треть двадцатого века. Все эти рукописи были собраны в деревнях Дагестана в советский период после создания Института национальной культуры (ныне ИИАЭ) в 1924 году. Некоторые из этих рукописей являются уникальными копиями, написанными дагестанскими учеными 11-20 вв. и охватывают все области исламской науки: фикх, хадис, математику, астрономию, логику, поэзию и т. д. Однако большая часть рукописей сосредоточена в частных коллекциях и коллекциях дагестанских мечетей и достигает около 30-40.000 рукописей.
В 2017 году Институт начинает проект по оцифровке всех рукописей с их подробным описанием, которое включает 10 пунктов: указание полки; размер / листы; язык; заглавие; автор; тема; дата копирования; переписчик; место копирования; заметки. До настоящего времени мы оцифровали около 1300 рукописей из коллекций Института и частных коллекций с их метаданными. Анализ базы данных этих рукописей (тема, дата и место копий) позволяет определить этапы развития исламских знаний на северо-восточном Кавказе в период с 11 по 19 века.
В 2017 году Институт начинает проект по оцифровке всех рукописей с их подробным описанием, которое включает 10 пунктов: указание полки; размер / листы; язык; заглавие; автор; тема; дата копирования; переписчик; место копирования; заметки. До настоящего времени мы оцифровали около 1300 рукописей из коллекций Института и частных коллекций с их метаданными. Анализ базы данных этих рукописей (тема, дата и место копий) позволяет определить этапы развития исламских знаний на северо-восточном Кавказе в период с 11 по 19 века.