Bildiriler

Nizami, Nəsimi, Füzuli və Mirzə Əbülxaliq Yusifin poetik obrazlarında emosional zəka Emotional intelligence in poetic imagery of Nizami, Nesimi, Fuzuli, and Mirza Abdulkhalig Yusif Эмоциональный интеллект в поэтических образах Низами, Насими, Физули и Мирзы Абдулхалика Юсифа

dos. Alan Godlas Corciya Universiteti Din kafedrasının müəllimi Sufilikdən təsirlənən ədəbiyyatın müasir tədqiqatlarının problemlərindən biri də odur ki, emosiyaya qarşı müasirlikdən öncə və müasir materialist meyil- lərinə görə, bu cür ədəbiyyatın psixoloji müdrikliyi, adətən, alimlər tərəfindən nəzərə alınmır. Xoşbəxtlikdən, emosional zəkanın tədqiqatında son nailiyyətlər tələb edir ki, indi mədəniyyət tərəfindən ötürülən emosional müdrikliyin təsi- rinə ciddi yanaşaq. Müəllif

Xülasə

Beləliklə, hər bir şairin qısa kontekstuallaşdırılmasından sonra, məqalədə Azərbaycan mədəni irsinin şairlərinin dörd qəzəlində emosional müdrikliyi çatdıran poetik obrazlar nəzərdən keçirilir: Nizami (1141 1209); Nəsimi (1369 – 1417); Füzuli (1483-1556) və Mirzə Əbdülxalıq Yusif (1851-1924) (ilk üç qəzəl fars dilində və sonuncusu isə Azərbaycan dilindədir). Bu məqalədə belə obrazlar Salovey və Mayer tərəfindən işlənib-hazırlanmış emosional zəkanın qabiliyyətlər modelinin dörd aspekti nöqteyi-nəzərindən nəzərdən keçirilir: emosional dərketmə, emosiyalardan istifadə, emosiyaların anlaşılması və emosiyaların transformasiyası. Müzakirə olunan obrazlar arasında məsciddə dua edənlərə əks olaraq meyxanaların daimi müştəriləri, Həcc obrazları, İbrahim, ticarət və tozla (Nizami) bağlı obrazlar kimi insan idealını təsvir etmək üçün istifadə olunanlar; sonrakı üç şairdə insanın Allaha sevgisini təsvir edən obrazlar – kədəri vurğulayan, səma cisimləri və qılınclarla (Nəsimi) bağlı olanlar; dəlilik, kədər, bütlər və cismani obrazların (Füzuli) daxil olduğu sevgi obrazları; şam, pərvanə, insan gözəlliyi və sevgi-xəstəlik, dəlilik, yırtıcı/yem/qurban, şərab, xəzinə və xarabalıqlar (Mirzə Əbdülxalıq Yusif) ehtiva edən sevgi üçün obrazlar var. Bir sözlə, bütün bu obrazlar oxucunun emosional zəkasını gücləndirmək üçün fəaliyyət göstərə bilər.
One of the problems of contemporary studies of Sufi influenced literature is that because of a pre-modern and modern materialistic bias against emotion, the psychological wisdom of such literature is usually neglected by scholars. Fortunately, recent advances in emotional intelligence research, however, demand that we now take seriously the impact of culturally conveyed emotional wisdom.
Hence, after briefly contextualizing each poet, this paper discusses the poetic images that convey emotional wisdom in four ghazals of poets of the Azerbaijani cultural heritage: Nezami (1141–1209), Nesimi (1369 – 1417), Fuzuli (1483-1556), and Mirzə Əbdülxalıq Yusif (1851-1924) – the first three ghazals being in Persian and the last in Azeri). This paper examines such imagery from the perspective of the four aspects of the abilities model of emotional intelligence developed by Salovey and Mayer: emotional awareness, using emotions, understanding emotions, and transforming emotions. Among the images discussed are those used to depict the human ideal, such as tavern haunters in contrast to worshippers in mosques, hajj imagery, images related to Abraham, commerce, and dust (Nezami); in the three subsequent poets, images depicting the human love relationship to God: those emphasizing grief and those related to astronomical bodies, and swords (Nesimi); love imagery involving madness, grief, idols, and bodily imagery (Fuzuli); and images for love involving the candle and moth, human beauty and love-sickness, madness, predator/bait/prey, wine, and treasure and ruins (Mirzə Əbdülxalıq Yusif). In short, all these images can function to enhance the emotional intelligence of the reader.
Одна из проблем современного изучения суфийской литературы это то, что из-за преждевременного и современного материалистического уклона против эмоций, психологическая мудрость такой литературы обычно игнорируется учеными. К счастью, недавние успехи в исследованиях эмоционального интеллекта требуют от нас того, чтобы мы серьезно относились к влиянию культурно выраженной эмоциональной мудрости.
Следовательно, после краткой контекстуализации каждого поэта в этой статье обсуждаются поэтические образы, которые передают эмоциональную мудрость в четырех газелях поэтов азербайджанского культурного наследия: Низами (1141–1209), Насими (1369–1417), Физули (14831556), и Мирзы Абдулхалык Юсифа (1851-1924) первые три газели на персидском языке, а последняя на азербайджанском. Такие образы рассматриваются в этой статье с точки зрения четырех аспектов модели способностей эмоционального интеллекта, разработанной Салови и Майером: эмоциональное осознание, использование эмоций, понимание эмоций и преобразование эмоций. Среди обсуждаемых изображений есть такие, которые используются для изображения человеческого идеала, такие как завсегдатаи таверн в отличие от прихожан в мечетях, изображения хаджа, изображения, связанные с Авраамом, торговлей и пылью (Низами); у трех последующих поэтов изображения человеческой любви к Богу: подчеркивающие горе и связанные с астрономическими телами, мечами (Насими); любовные образы, включающие безумие, горе, идолов и телесные образы (Физули); и образы любви, включающие в себя свечу и мотылька, человеческую красоту и болезненную любовь, безумие, хищника/ приманку/добычу, вино, а также сокровища и руины (Мирза Абдулхалык Юсиф). Одним словом, все эти изображения могут служить повышению эмоционального интеллекта читателя.