Muslims of Batumi (1918-1921)

Мусульмане Батуми (1918-1921)

Batum Müslümanları (1918-1921)

Müəlliflər

  • Mustafa Mustafa (Müəllif) Sakarya Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü
The Russian Revolution of 1917 became a hope for Georgia as well as for all the Caucasian nations. As a matter of fact, the Georgians declared not recognizing the Bolshevik government, which seized power in November 1917 and for ensuring their independence they convened the Georgian National Assembly in December 1917. The Georgians, who invited the Muslims of Batumi to the meeting, offered a wide autonomy to Adjara, Batumi being a local capital, for including them in their ranks. From this moment, how the autonomy would be for the Muslim Ajarstan region, was discussed among Muslim Georgians. While some of the Muslims were defending the sovereignty of Georgia, the others preferred Turkey. Defenders of autonomy under the administration of Turkey had gathered around the Islamic Society of Batumi Liva those working for the autonomy under the administration of Georgia were gathered around the Islamic Society of Tahlis. Publishing authority of the Batumi Liva was “Sada-yı Millet” newspaper; the publication authority of the Islamic Tahlis Society was “Islamic Georgia” newspaper. The Abashidze, also known as the Sancakzade, represented the Islamic Association of Tahlis. As a result of the Armistice of Mudros, The Ottoman Empire left Batumi along with the whole Caucasus. In late 1918, a new occupation force emerged in the Caucasus: The English. Great Britain occupied Batumi on the 24th of December 1918, established Batumi Military Governorate due to the importance of the province. The policy, applied by Britain in the region, attracted the reaction of both Muslim groups. Meanwhile, Islamic Tahlis Society declared Georgia Islamic Autonomous Government on the 1 st of September 1919. On the other hand, Turkish supporter Batumi Muslims contacted with Mustafa Kemal Pasha, who started a new struggle in Anatolia and this time they declared own independency on 18th of February 1920 by announcement. Obviously, these mutual movements did not affect the British too much. To the rumors that, Batumi would be evacuated by the English, there started a fierce war between the Georgians, who wanted to seize Batumi and the Batumi Liva Islamic Society in the spring of 1920. In this war, the Islamic Tahlis Society supported the Tbilisi government. However, the Georgians, defeated by Muslims, had to retreat. However, when the British evacuated Batumi in June 1920, they left the city for Georgia. Batumi Liva Islamic Society had been asking for Turkey’s annexation of this region getting contact with Ankara. Batumi,located within the boundaries of Misak-i Milli, is perceived as a province of Turkey and the deputies were sent from Ankara into Grand National Assembly of Turkey. In March 1921, although the Turkish army occupied Batumi, the city was given to Soviet Georgia with the Moscow Treaty, signed on 16th of March 1921. At the same time, the Muslims of Batumi obtained a wide range of religious and cultural rights with this treaty. In this study, discussing the relations/struggles of Batumi Muslims, who divided into two groups between 1918 and 1921, with their own and other states, particularly English (The National Archives of United Kingdom), the Prime Ministry of Ottoman and Republic, General Staff ATASE and TİTE Archive will be discussed on the review works with the Georgian, Western and Turkish press.
Перевороты, произошедшие в России в 1917-ом году, стали светом надежды для Грузии, также как и для всех кавказских народов. Таким образом, грузины заявили, что не признают большевистское правительство, которое захватило власть в ноябре 1917-го года, и созвали Грузинское национальное собрание в декабре 1917-го года, чтобы обеспечить свою независимость. Грузины, которые также пригласили мусульман в Батуми на встречу, предложили большую автономию Аджарии с местной столицей Батуми, чтобы добавить их в свои ряды. Именно с этого момента среди мусульманских грузин начал обсуждаться вопрос о том, какова будет автономия для региона мусульманской Аджарии. Некоторые мусульмане выступали за Грузинскую власть, в то время как другие предпочли бы Турцию. Теми, кто выступал за автономию под управлением Турции, было Исламское общество Батумской бригады; а те, кто старался ради автономии под управлением Грузии, объединились вокруг Исламского Общества спасения. Издательским органом Исламского общества Батумской бригады была газета Сада-йы Миллет, Исламского общества Спасения газета Исламская Грузия. Исламское общество спасения представляли Абашидзе, известные также под именем Санджакзаде. С Мудросским перемирием Османское государство освободило весь Кавказ вместе с Батуми. В конце 1918 года на Кавказе появилась новая оккупационная мощь: англичане. 24 декабря 1918 года англичане, вторгшиеся в Батуми, принимая во внимание значение области, основали Батумскую военную власть. На политику, которую англичане применили в регионе, отреагировали обе мусульманские группы. В то же время, 1 сентября 1919 года, Исламское общество Спасения провозгласило Автономное правительство Исламской Грузии. А Батумские мусульмане, которые были сторонниками Турции, связались с Мустафой Кемаль Пашой, который начал новую борьбу в Анатолии, и на этот раз 18 февраля 1920 года они объявили о своей независимости, опубликовав объявление. Было видно, что эти взаимные движения не сильно повлияли на англичан. На основании слухов, что Батуми будет освобождён англичанами, весной 1920 года началась ожесточённая борьба между Грузинцами и исламским обществом Батумской бригады, желающими захватить Батуми. В этой борьбе Исламское общество спасения поддержало правительство Тбилиси. Но грузины, побежденные мусульманами, были вынуждены отступить. Только в июне 1920 года, когда англичане освободили Батуми, они отдали город Грузии. Исламское общество Батумской бригады, связавшись с Анкарой, попросили о присоединении этого региона к Турции. Батуми, включённый в рамки общенационального пакта, воспринимался как провинция Турции, и из региона в Национальную Ассамблею в Анкаре были отправлены депутаты. Несмотря на то, что в март 1921 года Батуми был оккупирован турецкой армией, по Московскому соглашению, подписанному 16 марта 1921 года, город был передан Советской Грузии. В то же время по этому соглашению мусульмане Батуми получили очень широкие права в религиозном и культурном смысле. В данном исследовании, которое рассматривает связи/противостояния мусульман Батуми, разделившихся на две группы, друг с другом и с другими государствами с 1918 по 1921 год, будут в первую очередь исследоваться английские архивы (The National Archives of UK), архивы премьер-министра Османской империи и Республики, ИВИИС Турецких вооружённых сил и ИИТР основываясь на исследовательских работах Англииречь идет о декретных работах Грузинской, Западной и турецкой СМИ.
1917 yılında Rusya’da yaşanan ihtilaller, bütün Kafkasya milletlerine olduğu gibi Gürcistan için de ümit ışığı olmuştu. Nitekim Gürcüler, Kasım 1917’de iktidarı ele geçiren Bolşevik hükümetini tanımadığını açıklamış ve bağımsızlıklarını sağlamak için Aralık 1917’de Gürcü Millî Meclisi’ni toplamışlardı. Toplantıya Batum’daki Müslümanları da davet eden Gürcüler, onları kendi saflarına katmak için Batum yerel başkent olmak üzere Acaristan’a geniş bir özerklik teklif etmişlerdi. İşte bu andan itibaren Müslüman Acaristan bölgesi için muhtariyetin nasıl olacağı Müslüman Gürcüler arasında tartışılır olmuştur. Müslümanların bir kısmı Gürcistan’ın hâkimiyetini savunurken diğerleri ise Türkiye’yi tercih edeceklerdi. Türkiye idaresi altında muhtariyeti savunanlar, Batum Livası İslam Cemiyeti; Gürcistan hâkimiyeti altında muhtariyet için çalışanlar ise İslam Tahlis Cemiyeti etrafında toplanmışlardı. Batum Livası İslam Cemiyeti’nin yayın organı Sada-yı Millet gazetesi, İslam Tahlis Cemiyeti’nin ise İslam Gürcistanı gazetesiydi. İslam Tahlis Cemiyeti’ni Abaşidzeler diğer adı ile Sancakzâdeler temsil etmekteydi. Mondros Mütarekesi ile Osmanlı Devleti, bütün Kafkasya ile birlikte Batum’u da tahliye etmişti. 1918 yılı sonlarında ise Kafkasya’da yeni bir işgal gücü ortaya çıkmıştı: İngilizler. 24 Aralık 1918’de Batum’u işgal eden İngilizler, vilayetin önemine binaen Batum Askerî Valiliği’ni kurmuşlardı. İngilizlerin bölgede uyguladıkları siyaset, her iki Müslüman grubunun da tepkisini çekmişti. Bu arada İslam Tahlis Cemiyeti, 1 Eylül 1919’da İslam Gürcistanı Özerk Hükümeti’ni ilan etmişti. Türk taraftarı Batum Müslümanları ise Anadolu’da yeni bir mücadele başlatan Mustafa Kemal Paşa ile bağlantıya geçtiler ve 18 Şubat 1920 tarihinde bu kez onlar bir ilan yayınlayarak bağımsızlıklarını ilan ettiler. Bu karşılıklı hareketlerin, İngilizler nezdinde çok da fazla tesir etmediği görülmektedir. Batum’un İngilizler tarafından tahliye edileceği söylentileri üzerine, 1920 bahar aylarında Batum’u ele geçirmek isteyen Gürcüler ile Batum Livası İslam Cemiyeti arasında kıyasıya bir savaş başladı. Bu savaşta İslam Tahlis Cemiyeti ise Tiflis hükümetine destek vermişti. Fakat Müslümanlar karşısında yenilen Gürcüler, geri çekilmek zorunda kaldılar. Ancak Haziran 1920’de İngilizler Batum’u tahliye ettiklerinde şehri Gürcistan’a verdiler. Batum Livası İslam Cemiyeti, Ankara ile bağlantıya geçerek bu bölgenin Türkiye’ye ilhakını istemekteydi. Misak-i Milli sınırları içerisinde yer alan Batum, Türkiye’nin birvilayetiymiş gibi algılanmakta ve bölgeden Ankara BMM’ye milletvekilleri gönderilmekteydi. 1921 Mart ayında Batum, Türk ordusu tarafından işgal edilse de 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması ile şehir Sovyet Gürcistanı’na verilmişti. Aynı zamanda bu antlaşma ile birlikte Batum Müslümanları dinî ve kültürel anlamda çok geniş haklar elde etmişlerdi. 1918-1921 yılları arasında iki gruba ayrılan Batum Müslümanlarının kendi ve diğer devletlerle ilişkilerini/mücadelelerini ele alan bu bildiri, başta İngiliz (The National Archives of UK), Başbakanlık Osmanlı ve Cumhuriyet, Genelkurmay ATASE ve TİTE Arşivleri olmak üzere Gürcü, batı ve Türk basını ile inceleme eserlerine dayandırılarak ele alınacaktır.

Məqalə Məlumatları

  • Məqalə Növü Bildiriler
  • Təqdim Edildi iyun 16, 2019
  • Yayımlanıb iyul 12, 2019
  • Nömrə Cild. 1 Nömrə. 1 (2019)
  • Bölmə Bildiriler
  • Fayl Yükləmələri 0
  • Abstrakt Baxışlar 13
  • Paylaş
Endirmə datası hələ yoxdur.