İsmâilîlik Karşıtı Metinler Bağlamında Sünnî Gelenekte Muhalifi Algılama Biçimi (4./10. ve 5./11. Asırlar) İsmâilîlik Karşıtı Metinler Bağlamında Sünnî Gelenekte Muhalifi Algılama Biçimi (4./10. ve 5./11. Asırlar)
Аннотация
İslam düşüncəsində, erkən dövrlərdən etibarən müxalif fikirləri rədd etmək və öz fikirlərini müdafiə etmək məqsədilə rəddiyyə ənənəsi meydana çıxmışdır. Müəlliflər bəzən öz məzhəblərindən bir şəxsi və ya fikri, bəzən də başqa bir məzhəbə aid bir şəxsi, fikri və ya məzhəbi tənqid etmək məqsədilə rəddiyyələr qələmə almışlar. 9-12-ci yüzillər arasında Sünnilərin əsas müxaliflərindən biri İsmaililərdir. Bu qrupa yönələn rəddiyyələr, bu ənənənin bir hissəsini təşkil edir.
909-cu ildə Fatimilər Dövlətinin qurulmasından sonra Şiə İsmaililərlə Sünnilər arasında müxalifət və mübarizə, siyasi, sosial və itiqadi boyutları olan geniş bir çərçivəyə malik olmuşdur. Bu dövrdə yazılan İsmaililərə yönələn rəddiyyələr, Sünni kəsimin müxalif algılama biçimlərinə nümunə təşkil edir. Rəddiyyələrdə istifadə olunan terminlər, dil və üslub, irəli sürülən hökmlər Sünnilərin İsmaililiyə baxışını və onlara qarşı tutumunu əks etdirir. Bu verilər, dövrün siyasi və sosial strukturu kontekstində qiymətləndirildikdə daha anlaşılan hala gəlir.
Rəddiyyələr, dövrün sosyo-mədəni və siyasi vəziyyətlərindən təsirləndiyi kimi, ictimai birlik və din anlayışına təsir edən ciddi nəticələr doğurmuşdur. Bâkıllânî, Kâdî Abdulcebbâr, Bağdâdî, Gazzâlî kimi şəxslərin daxil olduğu bu rəddiyyə ədəbiyyatı, sonrakı dövrdə Sünni yazımında müəyyənedici olmuşdur. Uzun bir tarixi keçmişə malik olan Şiə-Sünni mübarizəsinin mühüm bir aspektini təşkil edən bu proses və bu dövrdə yaranan ədəbiyyatın təsiri indiki dövrdə də açıq-aşkar hiss olunmaqdadır. Təbligatımızda rəddiyyələr mərkəzə alınaraq Sünnilərin İsmaililik algısı və bunun ictimai əks-sədası müzakirə ediləcəkdir.
909-cu ildə Fatimilər Dövlətinin qurulmasından sonra Şiə İsmaililərlə Sünnilər arasında müxalifət və mübarizə, siyasi, sosial və itiqadi boyutları olan geniş bir çərçivəyə malik olmuşdur. Bu dövrdə yazılan İsmaililərə yönələn rəddiyyələr, Sünni kəsimin müxalif algılama biçimlərinə nümunə təşkil edir. Rəddiyyələrdə istifadə olunan terminlər, dil və üslub, irəli sürülən hökmlər Sünnilərin İsmaililiyə baxışını və onlara qarşı tutumunu əks etdirir. Bu verilər, dövrün siyasi və sosial strukturu kontekstində qiymətləndirildikdə daha anlaşılan hala gəlir.
Rəddiyyələr, dövrün sosyo-mədəni və siyasi vəziyyətlərindən təsirləndiyi kimi, ictimai birlik və din anlayışına təsir edən ciddi nəticələr doğurmuşdur. Bâkıllânî, Kâdî Abdulcebbâr, Bağdâdî, Gazzâlî kimi şəxslərin daxil olduğu bu rəddiyyə ədəbiyyatı, sonrakı dövrdə Sünni yazımında müəyyənedici olmuşdur. Uzun bir tarixi keçmişə malik olan Şiə-Sünni mübarizəsinin mühüm bir aspektini təşkil edən bu proses və bu dövrdə yaranan ədəbiyyatın təsiri indiki dövrdə də açıq-aşkar hiss olunmaqdadır. Təbligatımızda rəddiyyələr mərkəzə alınaraq Sünnilərin İsmaililik algısı və bunun ictimai əks-sədası müzakirə ediləcəkdir.
İslam düşüncəsində, erkən dövrlərdən etibarən müxalif fikirləri rədd etmək və öz fikirlərini müdafiə etmək məqsədilə rəddiyyə ənənəsi meydana çıxmışdır. Müəlliflər bəzən öz məzhəblərindən bir şəxsi və ya fikri, bəzən də başqa bir məzhəbə aid bir şəxsi, fikri və ya məzhəbi tənqid etmək məqsədilə rəddiyyələr qələmə almışlar. 9-12-ci yüzillər arasında Sünnilərin əsas müxaliflərindən biri İsmaililərdir. Bu qrupa yönələn rəddiyyələr, bu ənənənin bir hissəsini təşkil edir.
909-cu ildə Fatimilər Dövlətinin qurulmasından sonra Şiə İsmaililərlə Sünnilər arasında müxalifət və mübarizə, siyasi, sosial və itiqadi boyutları olan geniş bir çərçivəyə malik olmuşdur. Bu dövrdə yazılan İsmaililərə yönələn rəddiyyələr, Sünni kəsimin müxalif algılama biçimlərinə nümunə təşkil edir. Rəddiyyələrdə istifadə olunan terminlər, dil və üslub, irəli sürülən hökmlər Sünnilərin İsmaililiyə baxışını və onlara qarşı tutumunu əks etdirir. Bu verilər, dövrün siyasi və sosial strukturu kontekstində qiymətləndirildikdə daha anlaşılan hala gəlir.
Rəddiyyələr, dövrün sosyo-mədəni və siyasi vəziyyətlərindən təsirləndiyi kimi, ictimai birlik və din anlayışına təsir edən ciddi nəticələr doğurmuşdur. Bâkıllânî, Kâdî Abdulcebbâr, Bağdâdî, Gazzâlî kimi şəxslərin daxil olduğu bu rəddiyyə ədəbiyyatı, sonrakı dövrdə Sünni yazımında müəyyənedici olmuşdur. Uzun bir tarixi keçmişə malik olan Şiə-Sünni mübarizəsinin mühüm bir aspektini təşkil edən bu proses və bu dövrdə yaranan ədəbiyyatın təsiri indiki dövrdə də açıq-aşkar hiss olunmaqdadır. Təbligatımızda rəddiyyələr mərkəzə alınaraq Sünnilərin İsmaililik algısı və bunun ictimai əks-sədası müzakirə ediləcəkdir.
909-cu ildə Fatimilər Dövlətinin qurulmasından sonra Şiə İsmaililərlə Sünnilər arasında müxalifət və mübarizə, siyasi, sosial və itiqadi boyutları olan geniş bir çərçivəyə malik olmuşdur. Bu dövrdə yazılan İsmaililərə yönələn rəddiyyələr, Sünni kəsimin müxalif algılama biçimlərinə nümunə təşkil edir. Rəddiyyələrdə istifadə olunan terminlər, dil və üslub, irəli sürülən hökmlər Sünnilərin İsmaililiyə baxışını və onlara qarşı tutumunu əks etdirir. Bu verilər, dövrün siyasi və sosial strukturu kontekstində qiymətləndirildikdə daha anlaşılan hala gəlir.
Rəddiyyələr, dövrün sosyo-mədəni və siyasi vəziyyətlərindən təsirləndiyi kimi, ictimai birlik və din anlayışına təsir edən ciddi nəticələr doğurmuşdur. Bâkıllânî, Kâdî Abdulcebbâr, Bağdâdî, Gazzâlî kimi şəxslərin daxil olduğu bu rəddiyyə ədəbiyyatı, sonrakı dövrdə Sünni yazımında müəyyənedici olmuşdur. Uzun bir tarixi keçmişə malik olan Şiə-Sünni mübarizəsinin mühüm bir aspektini təşkil edən bu proses və bu dövrdə yaranan ədəbiyyatın təsiri indiki dövrdə də açıq-aşkar hiss olunmaqdadır. Təbligatımızda rəddiyyələr mərkəzə alınaraq Sünnilərin İsmaililik algısı və bunun ictimai əks-sədası müzakirə ediləcəkdir.