Muhammed B. İbrâhîm El-Alıcî ve Birlikte Yaşama Katkıları Muhammed B. İbrâhîm El-Alıcî ve Birlikte Yaşama Katkıları
Xülasə
XVIII. asırda Azerbaycanʼda yaşamış eserleri ve düşünceleriyle en önemli âlimlerden biri Muhammed b. Hacı İbrâhîm elAlıcî el-Kulhânîʼdir. Kuba iline bağlı Alıc köyünden olan Muhammed Çelebi el-Alıcîʼnin doğum târihi bilinmemektedir. Abbaskulu Ağa Bakıhanovʼun verdiği bilgiye göre müellif 1808 yılında vefât etmiş ve Kubaʼda defnedilmiştir. el-Alıcîʼnin nerelerde eğitim aldığı hakkında bilgiler kendi kitâbı olan Tezkiretuʼl-İhvânʼda bulunmaktadır. Bu eserdeki bilgilere göre Muhammed Efendi rüyasında Hz. Peygamberʼi görmüş ve bu rüya üzerine ilim yolculuğuna çıkmıştır. Alıcî önce Suriyeʼye gitmiş ve Şam şehrinde yaşayan Kumuk âlimlerinden Abdulkerîm edDağıstânîʼnin öğrencisi olmuştur. Daha sonra memleketine dönse de aldığı eğitimi yeterli görmediği için tekrar yolculuğa çıkmıştır. Bu defa Medîneʼye gitmiş ve Medîne müftüsü Muhammed el-Medenîʼnin öğrencisi olmuştur. Aldığı bu eğitimden sonra Azerbaycanʼa dönen el-Alıcî bölgenin en etkili âlimlerinden biri olmuştur. Tezkiretuʼl-İhvân, Risâletüʼl-Kudüs, Risâle-i Tecvîd, Risâle an Süneniʼs-Salât gibi çok sayıda eserin müellifi olan Alıcîʼnin hayâtı hakkında ilk defa Abbaskulu Ağa Bakıhanov kısa bilgi vermektedir. Burada verilen bilgiye göre Alıcîʼnincenâzesi getirildiği zaman savaşmakta olan Şirvan ve Rus ordusu Alıcîʼye saygılarından dolayı savaşa ara vermişlerdir. Alıcî hakkında daha sonraki dönemlerde Şuayb el-Bâkınî ve Nezir Durkeli gibi âlimler eserlerinde kısa bilgiler vermekteler. Fakat bu müellifler Bakıhanovʼun dediklerine ek bir bilgi verememiştirler.
Azerbaycanʼda şiî-sünnî ihtilâfını çözme konusunda çalışmalarıyla bilinen Alıcîʼnin bu konuda Tedvînuʼl-Alıcî isimli bir eser yazdığından bahsedilmektedir. Firidun Bey Köçerliʼnin verdiği bilgiye göre Alıcî bu kitabını Molla Muhammed Badkubeyiʼnin soruları üzerine kaleme almıştır. Kitap Abbaskulu Ağa Bakıhanov tarafından Farsçaya tercüme edilmiştir. Günümüzde bu eser henüz bulunamamışsa da Alıcîʼnin aynı konuda yazdığı küçük bir risâlesi elimizde mevcuttur. el-Alıcî bu risâlesinde ilk olarak şiî mezhebine mensûb olan kişilerin ittifakla dört mezhebe göre Ehl-i İslâm olduklarını ifâde etmiştir. Daha sonra konunun detaylarına girmiş ve bu konuda farklı âlimlerin fetvâlarından bahsetmiştir. Alıcîʼnin bu çalışması tüm Kafkasyaʼda kendisine taraftar bulmuş ve kendisinden sonra gelecek olan âlimlerin başvurduğu kaynak niteliği kazanmıştır. Daha sonraki dönemlerde Tiflisʼde Şeyhuʼl-İslâmlık merkeziʼnde toplanan bölge âlimleri Alıcîʼnin düşüncelerinin ortak kabul gördüğünü göstermektedir.
Bugün Muhammed el-Alıcîʼnin Tezkiretuʼl-İhvân dışındaki bütün eserleri yazma hâlinde olup tahkîk ve tercüme edilmemiştir. Bu çalışmadaki amacımız yaşadığı dönemde Azerbaycanʼın en saygın âlimi olmuş bir şahsiyeti ve onun bölge halkının birlikte yaşamasının önündeki engelleri aşmaya yönelik çalışmalarını tanıtmaktır.
Azerbaycanʼda şiî-sünnî ihtilâfını çözme konusunda çalışmalarıyla bilinen Alıcîʼnin bu konuda Tedvînuʼl-Alıcî isimli bir eser yazdığından bahsedilmektedir. Firidun Bey Köçerliʼnin verdiği bilgiye göre Alıcî bu kitabını Molla Muhammed Badkubeyiʼnin soruları üzerine kaleme almıştır. Kitap Abbaskulu Ağa Bakıhanov tarafından Farsçaya tercüme edilmiştir. Günümüzde bu eser henüz bulunamamışsa da Alıcîʼnin aynı konuda yazdığı küçük bir risâlesi elimizde mevcuttur. el-Alıcî bu risâlesinde ilk olarak şiî mezhebine mensûb olan kişilerin ittifakla dört mezhebe göre Ehl-i İslâm olduklarını ifâde etmiştir. Daha sonra konunun detaylarına girmiş ve bu konuda farklı âlimlerin fetvâlarından bahsetmiştir. Alıcîʼnin bu çalışması tüm Kafkasyaʼda kendisine taraftar bulmuş ve kendisinden sonra gelecek olan âlimlerin başvurduğu kaynak niteliği kazanmıştır. Daha sonraki dönemlerde Tiflisʼde Şeyhuʼl-İslâmlık merkeziʼnde toplanan bölge âlimleri Alıcîʼnin düşüncelerinin ortak kabul gördüğünü göstermektedir.
Bugün Muhammed el-Alıcîʼnin Tezkiretuʼl-İhvân dışındaki bütün eserleri yazma hâlinde olup tahkîk ve tercüme edilmemiştir. Bu çalışmadaki amacımız yaşadığı dönemde Azerbaycanʼın en saygın âlimi olmuş bir şahsiyeti ve onun bölge halkının birlikte yaşamasının önündeki engelleri aşmaya yönelik çalışmalarını tanıtmaktır.
XVIII. asırda Azerbaycanʼda yaşamış eserleri ve düşünceleriyle en önemli âlimlerden biri Muhammed b. Hacı İbrâhîm elAlıcî el-Kulhânîʼdir. Kuba iline bağlı Alıc köyünden olan Muhammed Çelebi el-Alıcîʼnin doğum târihi bilinmemektedir. Abbaskulu Ağa Bakıhanovʼun verdiği bilgiye göre müellif 1808 yılında vefât etmiş ve Kubaʼda defnedilmiştir. el-Alıcîʼnin nerelerde eğitim aldığı hakkında bilgiler kendi kitâbı olan Tezkiretuʼl-İhvânʼda bulunmaktadır. Bu eserdeki bilgilere göre Muhammed Efendi rüyasında Hz. Peygamberʼi görmüş ve bu rüya üzerine ilim yolculuğuna çıkmıştır. Alıcî önce Suriyeʼye gitmiş ve Şam şehrinde yaşayan Kumuk âlimlerinden Abdulkerîm edDağıstânîʼnin öğrencisi olmuştur. Daha sonra memleketine dönse de aldığı eğitimi yeterli görmediği için tekrar yolculuğa çıkmıştır. Bu defa Medîneʼye gitmiş ve Medîne müftüsü Muhammed el-Medenîʼnin öğrencisi olmuştur. Aldığı bu eğitimden sonra Azerbaycanʼa dönen el-Alıcî bölgenin en etkili âlimlerinden biri olmuştur. Tezkiretuʼl-İhvân, Risâletüʼl-Kudüs, Risâle-i Tecvîd, Risâle an Süneniʼs-Salât gibi çok sayıda eserin müellifi olan Alıcîʼnin hayâtı hakkında ilk defa Abbaskulu Ağa Bakıhanov kısa bilgi vermektedir. Burada verilen bilgiye göre Alıcîʼnincenâzesi getirildiği zaman savaşmakta olan Şirvan ve Rus ordusu Alıcîʼye saygılarından dolayı savaşa ara vermişlerdir. Alıcî hakkında daha sonraki dönemlerde Şuayb el-Bâkınî ve Nezir Durkeli gibi âlimler eserlerinde kısa bilgiler vermekteler. Fakat bu müellifler Bakıhanovʼun dediklerine ek bir bilgi verememiştirler.
Azerbaycanʼda şiî-sünnî ihtilâfını çözme konusunda çalışmalarıyla bilinen Alıcîʼnin bu konuda Tedvînuʼl-Alıcî isimli bir eser yazdığından bahsedilmektedir. Firidun Bey Köçerliʼnin verdiği bilgiye göre Alıcî bu kitabını Molla Muhammed Badkubeyiʼnin soruları üzerine kaleme almıştır. Kitap Abbaskulu Ağa Bakıhanov tarafından Farsçaya tercüme edilmiştir. Günümüzde bu eser henüz bulunamamışsa da Alıcîʼnin aynı konuda yazdığı küçük bir risâlesi elimizde mevcuttur. el-Alıcî bu risâlesinde ilk olarak şiî mezhebine mensûb olan kişilerin ittifakla dört mezhebe göre Ehl-i İslâm olduklarını ifâde etmiştir. Daha sonra konunun detaylarına girmiş ve bu konuda farklı âlimlerin fetvâlarından bahsetmiştir. Alıcîʼnin bu çalışması tüm Kafkasyaʼda kendisine taraftar bulmuş ve kendisinden sonra gelecek olan âlimlerin başvurduğu kaynak niteliği kazanmıştır. Daha sonraki dönemlerde Tiflisʼde Şeyhuʼl-İslâmlık merkeziʼnde toplanan bölge âlimleri Alıcîʼnin düşüncelerinin ortak kabul gördüğünü göstermektedir.
Bugün Muhammed el-Alıcîʼnin Tezkiretuʼl-İhvân dışındaki bütün eserleri yazma hâlinde olup tahkîk ve tercüme edilmemiştir. Bu çalışmadaki amacımız yaşadığı dönemde Azerbaycanʼın en saygın âlimi olmuş bir şahsiyeti ve onun bölge halkının birlikte yaşamasının önündeki engelleri aşmaya yönelik çalışmalarını tanıtmaktır.
Azerbaycanʼda şiî-sünnî ihtilâfını çözme konusunda çalışmalarıyla bilinen Alıcîʼnin bu konuda Tedvînuʼl-Alıcî isimli bir eser yazdığından bahsedilmektedir. Firidun Bey Köçerliʼnin verdiği bilgiye göre Alıcî bu kitabını Molla Muhammed Badkubeyiʼnin soruları üzerine kaleme almıştır. Kitap Abbaskulu Ağa Bakıhanov tarafından Farsçaya tercüme edilmiştir. Günümüzde bu eser henüz bulunamamışsa da Alıcîʼnin aynı konuda yazdığı küçük bir risâlesi elimizde mevcuttur. el-Alıcî bu risâlesinde ilk olarak şiî mezhebine mensûb olan kişilerin ittifakla dört mezhebe göre Ehl-i İslâm olduklarını ifâde etmiştir. Daha sonra konunun detaylarına girmiş ve bu konuda farklı âlimlerin fetvâlarından bahsetmiştir. Alıcîʼnin bu çalışması tüm Kafkasyaʼda kendisine taraftar bulmuş ve kendisinden sonra gelecek olan âlimlerin başvurduğu kaynak niteliği kazanmıştır. Daha sonraki dönemlerde Tiflisʼde Şeyhuʼl-İslâmlık merkeziʼnde toplanan bölge âlimleri Alıcîʼnin düşüncelerinin ortak kabul gördüğünü göstermektedir.
Bugün Muhammed el-Alıcîʼnin Tezkiretuʼl-İhvân dışındaki bütün eserleri yazma hâlinde olup tahkîk ve tercüme edilmemiştir. Bu çalışmadaki amacımız yaşadığı dönemde Azerbaycanʼın en saygın âlimi olmuş bir şahsiyeti ve onun bölge halkının birlikte yaşamasının önündeki engelleri aşmaya yönelik çalışmalarını tanıtmaktır.