Bir Arada Yaşamanın Bazı İlkeleri Yusuf Has Hacip Örneği

Müəlliflər

  • H. Ömer H. Ömer (Müəllif) Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Evrendeki tüm varlıkların, cins ve türlerine göre, bir arada yaşadıkları görülmektedir. Uzaydaki cisimlerden tutun, dünyadaki taşa toprağa kadar, bitkilerden tutun hayvanlar ve insanlara kadar bütün varlıklar bir arada bulunmak durumundadırlar. Ancak bu bir arada bulunma mecburiyeti rastgele değil, belli kurallar dâhilinde gerçekleşmektedir. Hiçbir varlık kendi cinsinden olmayanla bir arada yaşamaz. Aynı cinsten olan varlıkların birlikte yaşamaları bile kurallar çerçevesinde olur. Kurallara uymayan topluluk üyeleri, sıkıntıya girer. İnsanların bir arada yaşamaları da her toplumun kendine özgü olarak belirlediği ahlak, örf, gelenek ve hukuka dayalı kurallar çerçevesinde hayat bulur. Bir arada yaşamanın, belli başlı kuralları vardır. Bu kurallara uyarak yaşayanlar rahat eder, uymayanlar ise her türlü sıkıntıya düçar olurlar. Türk milleti, İslamiyet’i kabul etmeden önce de ettikten sonra da ahlaki ve hukuki kuralları bulunan ve bu kurallara azami ölçüde uyan bir yapıya sahipti. Bu kurallar, İslamiyet’in kabulünden önce geleneksel bir halde bilinirken, kabul ettikten sonra yazılı hale de getirilmiştir. Gerek ahlak, gerekse hukukibakımdan Türk toplumunda sayısız eser yazıldığı görülmektedir. Toplumsal kuralların anlatıldığı eserlerden biri de Yusuf Has Hacip tarafından yazılmış olan Kutadgu Bilig isimli eserdir. Yusuf Has Hacip, insanların tek başına yaşayamayacaklarını, birlikte yaşamanın önemli olduğunu, bir arada yaşamanın insanların işlerini kolaylaştırdığını düşünerek birlikte yaşamayı, faydalı olma ilkesine dayandırmaktadır. O, “Başkalarına yararlı olabileceğini anladığın yerde hemen insanlara karış. Çünkü insanlara yararlı olmak yine insanın kendi yararınadır. Tek başına yaşayan yaban adamının başkalarına ne yararı olabilir. Başkalarına yararı olmayan insan, ölüden farksızdır!” diyerek topluluk halinde yaşamanın, tek başına yaşamaktan daha önemli olduğuna işaret etmektedir. Bir arada yaşamanın temeli insanların birbirlerine yararlı olmaları olduğuna göre, bunun bir takım ilke ve kuralları da olmalıdır. Bu kuralların başında erdemli olmak bulunmaktadır. Sadece erdemli insanlar başkalarına yararlı olmayı amaç edinebilirler. Bir arada yaşayabilmenin temel ilkesi olan erdemler arasında doğru sözlü olmak, adaletli olmak, ölçülü olmak, insanları ve tüm var olanları sevmek, kin ve nefretten uzak olmak, kötüden ve kötülerden uzak olmak, kötülüğü yok edip iyilik konusunda yarışmak, dost kazanmak ve daha birçok ilke sayılabilir. Sadece erdemli insanlar, kötülüğü yok edip iyilik yapma konusunda yarışabilir ve insanlara yararlı olmayı seçebilirler. Bildirimizde Kutadgu Bilig’i esas alarak birlikte yaşamayı mümkün hale getirecek ilkeler üzerinde durulacağı gibi, toplumumuza Kutadgu Bilig’in tanıtılması da hedeflenmektedir.

Məqalə Məlumatları

  • Məqalə Növü Bildiriler
  • Təqdim Edildi sentyabr 3, 2022
  • Yayımlanıb sentyabr 20, 2022
  • Nömrə Cild. 1 Nömrə. 1 (2020)
  • Bölmə Bildiriler
  • Fayl Yükləmələri 3
  • Abstrakt Baxışlar 12
  • Paylaş
Endirmə datası hələ yoxdur.